دنیا حیدری - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه
محمدباقر تسلیمی - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی وعضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی کر

موضوع اصلی این دو معراج نامه سفر است. ویراف موبد زرتشتی و دانته شاعر ایتالیایی، سفر روحانی خود را به جهان آخرت شروع می کنند. شباهت های بین بهشت و دوزخ ارداویراف نامه و کمدی الهی به گونه ای است که نقش این اثر ایرانی-زرتشتی را بر اثر ایتالیایی-مسیحی محتمل می سازد.درونمایه ی مشترک دینی، گرفتاری ارواح گناهکار در عذاب دوزخ، برابری جرم وکیفر، وجود ابلیس در دوزخ، بهره-مندی ارواح بهشتی از نعمت ها و آسایش که در هر دو ارواح غرق در نور وشادی اند، طبقه ی بودن بهشت و دوزخ در هر دو معراج نامه، راهنمایان قدیس گونه در مسیر سفر، ملاقات با خدا در پایان سفر بهشت و...از جمله شباهت های این دو سفرنامه دینی و روحانی است.در مقاله ی حاضر، چگونگی دو سفرنامه ی جهان آخرت در مرحله ی دوزخ و بهشت مورد تحلیل قرار گرفته و ضمن بررسی ارداویراف نامه و کمدی الهی در این دو مرحله، هر دو اثر با هم مقایسه ی تطبیقی شده و شباهت ها و تفاوت-های این دو بیان گردیده است

ارداویراف نامه، کمدی الهی، بهشت، دوزخ، راهنمایان