مجتبی دماوندی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی
معصومه جمعه - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی

حماسه شرح دلاوری ها و نبردهای پهلوانان و قهرمانان با دشمنان و دیوان است. در کنار انواع سه گانه ی حماسه ی اسطوره ای، دینی و تاریخی، از حماسه ی عرفانی نیز نام برده میشود. در حماسه های عرفانی رزم و نبرد درونی است و قهرمان یا انسان کامل باید با دیو نفس و دیوان دگر نبرد کند. ادب حماسی زبان ویژه خویش را دارد و عارفان همانگونه که واژگان ادب غنایی را وام گرفته اند و بدان ها معنایی عرفانی بخشیده اند، واژگان و اصطلاحات رزمی و حماسی را نیز به کار گرفته و به آنها معانی عرفانی بخشیده اند و با این کار به توسع معانی واژگان یاری رسانده اند. واژگانی همچون جنگ، شمشیر، نیزه، سپر.... واژگان حماسی هستند که در متون عرفانی بسامد بالایی دارند. این جستار به بررسی واژگان و اصطلاحات ادب حماسی و چگونگی کاربرد و معانی آنها در غزلیات شمس میپردازد و این نکته تبیین خواهد شد که اطلاق نام حماسه عرفانی از این زاویه نیز در خور درنگ و تامل است.

حماسه ی عرفانی، واژگان و اصطلاحات حماسی، غزلیات شمس