زهرا رشادی نژاد - دانشجوی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد
عطا محمد رادمنش - استاد و هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

یکی از شاخصه های فرهنگی یک ملت، چگونگی آداب فرهنگی و اجتماعی آن جامعه است و از زیر مجموعه های فرهنگی، جشنها و آیینهای یک قوم و برپایی و گرامیداشت آنهاست که میزان پویایی و شادابی آن جامعه را نشان می دهد. به گواه کتیبه های هخامنشی و آثار به جا مانده از کهن روزگار ایرانشهر، ایرانیان مردمانی با پیشینه فرهنگی سترگ بودند و از هر فرصتی برای جشن و شادی استفاده می کردند و به مناسبت روزهای خاصی از ماه در طول سال، جشنهایی به فراخور آن برپا می کردند. در بررسی بازتاب جشن های اصیل ایرانی چون نوروز، مهرگان و سده به روزها و ایامی بر می خوریم که از زمره جشنهای ایرانی هستند ولی نسبت به جشنها و آیین های بزرگ دیگر، کمتر مورد توجه شعرا و نویسندگان بوده اند. این مقاله به معرفی و بازشناسی ویژگیهای این گونه جشنها در شاهنامه فردوسی پرداخته است. این آیینها از جنبه های گوناگون قابل اهمیت است؛ یکی آن که در میان روزهای مخصوص ایرانیان باستان، جشن های فراوانی وجود داشته که به دلیل تطابق نام روز با نام ماه، جشنهای ماهیانه ای برگزار می شده که آداب وبژه خود را دارا بوده است، هرچند بیشتر آنها امروزه به بوته ی فراموشی سپرده شده است.دیگر آنکه در میان ایرانیان باستان هفته وجود نداشت و در گاهشماری ایران قبل از اسلام، روز، واحد شمارش پس از ماه بود، بنابراین هر روز نام مخصوص به خود را داشت که به یکی از ایزدان یا امشاسپندان مربوط و منسوب می شد. جنبه دیگری که سعی شده با بررسی دقیق بدان پرداخته شود ذکر ویژگیهای هرروز است؛ در این خصوص برای واکاوی ریشه این ایام و جشنها و آداب و خصوصیات مربوط به آنها، جز شاهنامه فردوسی،از منابع معتبر دیگر نیز استفاده شده است.

شاهنامه ی فردوسی، ایام، جشن ها، آداب و رسوم