علی محمدیان بهبهانی - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سادات فیض نیا - گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
محمدرضا اختصاصی - گروه مرتع و آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی و کویر شناسی دانشگاه یزد
حسن احمدی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

انتشار گرد و خاک و حرکت ماسه های روان از متداول ترین خطرات طبیعی بر جاده های بیابانی مناطق خشک کشور به شمار می رود که عمدتا از رخساره های ژئومورفیک حاشیه جاده منشا می گیرند. لذا شناسایی و کنترل رخساره های حساس منطقه برداشت و تعیین سهم هریک در تولید ماسه های روان و ریز گردها اثر قابل توجهی بر روی کاهش خسارات ناشی از این پدیده ها دارد. در این تحقیق، ابتدا واحدهای ژئومورفولوژیک حاشیه جاده یزد میبد شناسایی شد، سپس نسبت به نمونه برداری از این رخساره ها به عنوان مناطق منشا و همچنین رسوبات حمل شده بر سطح جاده، اقدام شد. نمونه ها به دو روش دانه بندی (شاخص های مورفومتری ذرات) و کانی شناسی، آنالیز شده و با استفاده از روش تحلیل خوشه ای موردمقایسه قرار گرفتند. نتایج بررسی مورفومتری ذرات نشان داد که اندازه قطر میانه و میانگین رسوبات حمل شده بر سطح جاده، به ترتیب برابر با ۲۰۸ و ۲۲۴ میکرون است که باتوجه به رابطه قطر ذرات منطقه رسوب گذاری با فاصله حمل، بیانگر نزدیکی منشا رسوبات حمل شده بر سطح جاده است. همچنین بررسی شاخص کج شدگی نشان داد که وضعیت تقارن منحنی دانه بندی رسوبات گرفته شده از سطح و حاشیه جاده ، به سمت ذرات درشت دانه تمایل داشته و عمدتا جورشدگی ضعیفی دارند که نشان دهنده محلی بودن منطقه حمل آن است. نتایج کانی شناسی بین رسوبات حمل شده بر سطح جاده و رخساره های فرسایش بادی نشان داد که رسوبات حمل شده، بر سطح جاده بیشترین درصد تشابه را با عناصر رخساره های پهنه های ماسه ای و تپه های ماسه ای حاشیه دارد که به عنوان منشا رسوبات جاده ای مسیر ترانزیتی یزد میبد معرفی شد.

آنالیز خوشه ای, فرسایش بادی, ژئومورفولوژی, جاده یزد میبد