محمد حسین جهانگیر - دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران
مهناز ابوالقاسمی - دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران

طی دهه های اخیر در میان بلایای طبیعی که جوامع انسانی را تحت تاثیر قرار داده، تعداد و فراوانی خشکسالی بیشتر از سایر حوادث طبیعی بوده است. خشکسالی از جمله بلایای طبیعی است که در مقایسه با مخاطرات طبیعی نظیر بارش های سنگین و سیلاب ها، به طور خزنده شکل می گیرد و گسترش می یابد. برای بیان کمی خشکسالی، شاخص های متعدد و متفاوتی وجود دارد. شاخص تبخیر و تعرق استانداردشده SPEI از برازش توزیع لوگ- لوجیستیک بر دما، بارش و تبخیر و تعرق پتانسیل در هر بازه زمانی دلخواه به دست می آید. هدف از این تحقیق، بررسی وضعیت خشکسالی استان تهران و همچنین مطالعه تطبیقی شاخص خشکسالی SPI و SPEI در این استان است. با برازش توزیع های احتمالاتی مختلف بر مقادیر داده ها، مناسب ترین تابع توزیع سازگار با سری  Diبا استفاده از آزمون کولموگروف اسمیرنوف انتخاب شد و نتایج نشان داد توزیع کوماراسویمی برای دو ایستگاه مهرآباد و تهران و توزیع ویبول برای ایستگاه های شمیران و آبعلی، مناسب ترین توزیع برای تعیین مقدار شاخص  SPEIدر این منطقه است. سایر نتایج نشان داد که از آنجا که در شاخص SPEI در مقایسه با شاخص SPI پارامترهای اقلیمی بیشتر لحاظ می شود، می توان گفت نتایج شاخص SPEI در بازه زمانی کوتاه ماهانه، واقعی تر و منطقی تر است؛ به طوری که این شاخص، شرایط خشکسالی شدیدتری را نشان می دهد. همچنین با تغییر ماه های سال به علت تغییر در شرایط دمایی و بارش مناسب ترین تابع توزیع برای هر ماه تغییر می کند.

شاخص SPI و SPEI, تابع توزیع مناسب, استان تهران, تبخیر و تعرق