مدل سازی موجودی حجمی خشک دارهای ریز با استفاده از تحلیل لجستیک در جنگل پژوهشی خیرودکنار
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: فصلنامه پژوهش و توسعه جنگل، دوره: 9، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JFRD-9-4_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 57
نویسندگان
استادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مازندران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ساری، ایران
استاد، گروه جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران، ساری، ایران
چکیده
چکیدهمقدمه و هدف: با توجه به اهمیت بومشناختی خشکدارهای ریز در بومسازگانهای جنگلی، ضروری است که عوامل تاثیرگذار بر موجودی حجمی آنها با استفاده از الگوی مناسب تبیین شود. از طرفی در جنگلهای هیرکانی که در گرادیان مختلف ارتفاعی آن انواع مختلفی از جوامع گیاهی به همراه تیپهای مختلف درختان دارای پراکنش گستردهای هستند، انتظار میرود خشکدارهای ریز سهم قابل توجهی را داشته باشند. یکی از الگوهایی که برای مدیریت بهینه و کنترل انباشت آنها میتواند کارساز باشد مدلسازیهای مبتنی بر تحلیل لجستیک است. هدف اصلی این پژوهش استفاده از تحلیل لجستیک رتبهای برای تبیین اثرگذاری عوامل مزبور بر انباشت حجمی خشکدارهای ریز در ارتباط با گرادیان ارتفاعی جنگل پژوهشی خیرودکنار است. مواد و روش ها: این پژوهش در گرادیان ارتفاعی ۱۰۰ تا ۱۸۰۰ متر از سطح دریا با استفاده از طرح قطعات نمونه خوشه ای انجام شد. تعداد سه قطعه نمونه دایره ای با شعاع ۳۲/۷ متر با زوایای آزیموت صفر، ۱۲۰ و ۲۴۰ درجه به شکل مثلث در قالب یک خوشه با فاصله ۶/۳۶ متر از یکدیگر پیاده شده و یک قطعه نمونه دیگر نیز با همان مساحت در مرکز این طراحی جانمایی شد. هر خوشه به صورت تصادفی با سه تکرار در مجموع به تعداد ۱۲ قطعه نمونه در یک گرادیان ارتفاع از سطح دریا با اختلاف ۱۵۰ متر پیاده شد. در مجموع به تعداد ۳۶ خوشه و ۱۴۴ قطعهنمونه در جنگل مورد پژوهش پیاده شد. سه طبقه قطری شامل ۵/۲- ۱، ۵/۴- ۵/۲ و ۵/۷- ۵/۴ سانتیمتر برای خشک دارهای ریز در نظر گرفته شد. برای اندازه گیری قطر خشک دارهای ریز یک ترانسکت خطی با آزیموت ثابت ۱۵۰ درجه از مرکز هر قطعه نمونه دایره ای شکل پیاده شده و طبقه قطری ۵/۲-۱ سانتیمتر در فاصله ۱/۶- ۲۷/۴ متر و دیگر طبقه های قطری در فاصله ۳۲/۷ – ۲۷/۴ متری برداشت شدند. بر روی هر ترانسکت قطر تمام خشک دارهای ریزی که محور مرکزی آنها منقطع با خط ترانسکت بود با کولیس اندازه گیری و ثبت شد. علاوه بر آن نوع گونه و پوسیدگی یا عدم پوسیدگی خشکدارهای ریز همراه با جهت دامنه نیز ثبت شد. شایان ذکر است که در تمام گرادیان ارتفاعی با توجه به تصادفی بودن پیادهسازی قطعاتنمونه مزبور تغییرات طبقات مختلف شیب وجود نداشت و در کلیه موارد جمع آوری داده ها در طبقه شیب ۲۵ تا ۴۰ درصد انجام شد. بر مبنای آزمون اسپیرمن ضریب همبستگی اسپیرمن و مبتنی بر مقادیر آماره مربع کای و ابعاد جدول توافقی از ضریب همبستگی کرامر برای ارزیابی معنیداری شدت همبستگی بین متغیرها استفاده شد. در روند مدل سازی صرفنظر از روابط همخطی بین متغیرهای عامل، تمام متغیرهای غیرهمبسته بهعنوان متغیرهای ورودی مدل مدنظر قرار گرفتند. متغیرهای اسمی و رتبهای در قالب فاکتورهای با اثرات ثابت و متغیرهای کمی بهعنوان متغیرهای جانبی در اجرای تحلیل لجستیک رتبهای معرفی شدند. اعتبارسنجی هر مدل بر حسب متغیرهای مختلف با استفاده از شاخص برازش مدل (آماره لگاریتم درستنمایی و مربع کای) و ضرایب تبیین کاذب کاکس و نل، و نیجلکرک ارزیابی شد. برای بررسی معنیداری مدل و ضرایب محاسباتی آن از آزمون والد والد استفاده شد. برای نمایهسازی صحتسنجی مدل در رابطه با مقادیر برآوردی و مشاهدات از آزمونهای پیرسون و انحراف استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد میانگین حجم خشکدارهای ریز در کلاسههای قطری اول، دوم و سوم بهترتیب ۱۴/۲، ۰۱/۶ و ۲۳/۱۶ مترمکعب در هکتار بود. نتایج تحلیلی مدل سازی لجستیک نشان داد که گرادیان ارتفاعی بر مبنای آزمون لگاریتم درست نمایی (۰۵/۰ > P، ۰۶/۰ = X۲) و ضریب تبیین کاذب نیجل کرک (۰۰۱/۰ =Pesudo-R۲) دارای اثرات معنی دار بر تغییرات موجودی حجمی خشک دارهای ریز انواع طبقه های قطری نیست. با احتساب نتایج مربوط به ضرایب همبستگی اسپیرمن و کرامر نتایج حاکی از آن بود که گرادیان ارتفاعی با تیپ توده، جهت دامنه، گونه و پوسیدگی خشک دارهای ریز ارتباط معنی دار دارد. از طرفی، نتایج مبتنی بر ضریب همبستگی کرامر نشان داد که جهات دامنه با گونههای خشکدار و پوسیدگی آنها، توده درختان با درجه پوسیدگی و گونه خشکدارها و همچنین گونههای خشکدارها با درجه پوسیدگی آنها دارای ارتباط معنیداری نیست. با احتساب عدم هم خطی بین متغیرهای عامل نتایج نهایی مدل سازی نشان داد که فقط نوع گونه و پوسیدگی ریزچوب ها دارای اثرات معنی دار بر تغییرات انباشت حجمی خشک دارهای ریز طبقه قطری اول است (۲۴/۰ =Pesudo-R۲ ; ۰۵/۰ < P، ۶۱/۲۲= X۲).نتیجه گیری کلی: با توجه به معنی داری آماره والد گونه های ریزچوب به طور مستقیم با اثرات شبیه بههم و پوسیدگی آنها به طور وارونه بر متغیر پاسخ خشک دارهای طبقه اول قطری دارای اثرات معنی داری است. درصورتیکه مقدار انباشت حجمی خشکدارهای ریز در طبقات قطورتر تحت تاثیر عوامل معرفی شده نبود. از اینرو، این احتمال وجود دارد که بسیاری از رخدادهای غیرمترقبه از جمله آشفتگیهای طبیعی در مقیاسهای مختلف و با شدت متفاوت بههمراه ماهیت ذاتی جنگلشناسی از جمله مراحل تحولی میتواند مهمترین عواملی باشد که در موجودی حجمی خشکدارهای ریز در طبقات قطورتر تاثیر داشته باشد.کلیدواژه ها
انباشت حجمی, خشک دارهای ریز, گرادیان ارتفاعی, مدل لجستیک رتبه ایاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.