سید علیرضا افشانی - استاد جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
ضیاءالدین ستارزاده - کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

اهداف: امروزه از مهم­ترین مسائل زیست انسانی، توجه به محیطی است که در آن زندگی می­کند. هدف از این مطالعه بررسی رابطه بین سرمایه اجتماعی و فرهنگی با مسوولیت پذیری زیست محیطی بر مبنای مفهوم سرمایه در اندیشه بوردیو است. روش مطالعه: این پژوهش به روش پیمایشی با جامعه آماری شهروندان ۱۵ ساله و بیشتر شهر یاسوج اجرا شده است. حجم نمونه مبتنی بر فرمول کوکران و بر اساس واریانس محاسبه شده از پیش آزمون و با ۹۵ درصد اطمینان، ۳۲۳ نفر تعیین شد. اعتبار پرسش­نامه نیز از نوع صوری و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ اندازه­ گیری شد. یافته ها: نتایج تحقیق نشان داد که بین سرمایه اجتماعی و سرمایه فرهنگی تجسم ­یافته با مسوولیت پذیری زیست­ محیطی رابطه معناداری وجود دارد. بین متغیرهای زمینه ­ای (جنسیت، تحصیلات، وضعیت اشتغال، وضعیت تاهل) با مسوولیت ­پذیری زیست ­محیطی رابطه معناداری وجود ندارد. مدل یابی معادله ساختاری نشان داد که ۴۴ درصد از واریانس متغیر مسوولیت ­پذیری زیست ­محیطی توسط متغیرهای سرمایه اجتماعی (با تاثیر بیشتر) و سرمایه فرهنگی تبیین می­شود. نتیجه گیری: بر اساس یافته های این پژوهش و نظریه بوردیو، هرچه سرمایه اجتماعی و فرهنگی شهروندان بیشتر باشد مسوولیت پذیری زیست محیطی مطلوب تری دارند. در شهر یاسوج به دلیل التزام به روابط و پیوندهای قومی و طایفه ای، برخورداری از سرمایه اجتماعی در قالب حمایت اجتماعی در شبکه های ارتباطی نقش بسیار موثری در ترغیب مردم به رفتارهای مسوولانه زیست محیطی دارد. بنابراین، در راستای آموزش­ های نظری و عملی افراد در رفتارهای مسوولانه زیست­ محیطی با استفاده از خود شهروندان، صدور مجوز فعالیت به سازمان های مردم نهاد در حیطه محیط زیست با حداقل دخالت دولت، برگزاری کارگاه­ ها و همایش­ ها و اجتماعات عمومی، تقویت پل­ های ارتباطی بین مردم و سازمان های مسوول در حوزه محیط زیست به ویژه از طریق فضای مجازی، تقویت ارتباطات و اعتمادسازی بین مردم و سازمان های غیردولتی از جمله نهادهای مذهبی و آموزش خانواده ­ها از طریق مدارس پیشنهاد می شود.

مسوولیت پذیری زیست محیطی, سرمایه اجتماعی, سرمایه فرهنگی, بوردیو, یاسوج