عیسی متقی زاده - دانشگاه تربیت مدرس
کبری روشنفکر - دانشگاه تربیت مدرس
کورش ریدونپور - دانشگاه تربیت مدرس

قرآن کتاب آسمانی است که محققان بسیاری در انواع حوزه­ها این کتاب را مورد بررسی قرار داده اند. از حوزه­های مهم در فهم قرآن، بررسی ساختارهای نحوی آن است. محققان از طریق «اعراب» ساختارهای قرآنی را مورد بررسی قرار دادند و برای اثبات هریک از این ساختارها به اعراب تمسک جستند، اما در سال های اخیر برخی عوامل دیگری را برای اثبات ساختارهای نحوی ذکر کرده­اند که تاثیرگذارترین آن ها تمام حسان بود. او در کتاب«اللغه العربیه معناها و مبناها» نظریه جدیدی را با عنوان «همبستگی قرینه­ها» مطرح و ثابت کرد که با کمک قرائن مختلف می­توان ساختارهای نحوی را اثبات کرد. قرائن لفظی طبق این نظریه در هشت حوزه: اعراب، رتبه، صیغه، مطابقت، ربط، تضام، ادات و نغمه قرار دارد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی _ تحلیلی ساختارهای نحوی سوره قدر را طبق نظریه تمام حسان پیرامون قرائن لفظی مورد بررسی قرار داده و پس از بررسی این سوره به این نتیجه رسید که سه قرینه رتبه، تضام و ربط که هر سه در حوزه ترابط و تلازم قرار دارند بیشترین تاثیر را در اثبات ساختارهای نحوی دارند و نیز تضام به عنوان بزرگ ترین قرینه لفظی در کوچک ترین تا بزرگ ترین واژگان و ساختارها ورود دارد و به عنوان یک رابط ساختارها را با یکدیگر مرتبط می­کند و نیز اعراب فقط در صورت ظهور تاثیر اصلی را داشت، همچنین مشخص شد که برای اثبات ساختار نحوی هرگز یک قرینه لفظی به تنهایی نمی­تواند آن ساختار را اثبات کند و برای اثبات یک ساختار ضرورتا به همبستگی این قرائن در کنار یکدیگر نیاز داریم

ساختارهای نحوی, نظریه تمام حسان, هم بستگی قرینه ها, قرائن لفظی, سوره قدر