داریوش رضابیگی - دکترای مدیریت دولتی، پژوهشگر حوزه نظارت عمومی

در ساختار نظامهای اداری تمام کشورها بهمنظور تحقق هدف کنترل و نظارت، سازمانهای نظارتی، حسابرسیوبازرسی پیشبینی گردیدهاند که هریک بسته به دامنه تعریف و حیطه صلاحیت و اختیارات قانونی خود، وظیفه و ماموریت حسابرسی و نظارت بر بخش معینی از فعالیتهای سازمانهای دولتی یا خصوصی (مالی، بودجهای، اداری، عملکردی و غیره) را برعهده دارند. از آنجا که امروزه اکثر این سازمانها و نهادهای نظارتی در فرایندهای نظارتی و کنترلی خود با چالشهای عدیده ای دست به گریبان هستند، در سیر مطالعات و پژوهشها، تمرکز غالب عمدتا بر کموکیف نظارتها، حسابرسیها، بازرسیها و رسیدگیهای سازمان نظارتی بر واحد تحت نظارت و مسائل پیرامون آن قرار داشته است. این موضوع که سازوکار نظارت بر خود دستگاه یا واحد سازمانی نظارتی، حسابرسی و بازرسی باید چگونه باشد و خود این موسسات چگونه باید در کانون حسابرسی، بازرسی و رسیدگی قرار گیرند، در اکثر ساختارها تا حد زیادی از نظر مغفول مانده یا به شکلی ناکافی به آن پرداخته شده است. در کشاکش مناسبات سیاسی یا سوگیریهای جناحی یا حتی روابط خویشاوندگرایانه و در نبود سازوکار کارآمد کنترل و نظارت، خود سازمان نظارتی، ممکن است از جنبه درونی به رویه های فسادآمیز آلوده شده و از جنبه بیرونی، گاه بجای ایفای نقش بازدارنده فساد، در نقش یکی از بازیگران فساد در عرصه عمومی ایفای نقش کنند که این موضوع تاکنون کمتر در کانون توجه پژوهشگران حوزه حسابرسی، نظارت و کنترل دولتی قرار گرفته است. در پژوهش حاضر، با استفاده از رویکرد تئوری زمینه ای، مصاحبه با خبرگان و بارویکردی آسیب شناسانه موضوع نظارت بر سازمانهای نظارتی، حسابرسی و بازرسی در کانون بررسی قرار گرفته و ضمن تبیین زمینه ها و اشکال بروز و ظهور فساد در اینگونه سازمانها، مفاهیم و مقوله های اصلی شناسایی شده و الگوی نهایی نظارت بر سازمانهای نظارتی، حسابرسی و بازرسی بارویکرد آسیب شناسانه ارائه و راهکارهایی نیز برای مقابله با این چالش پیشنهاد گردیده است.

حسابرسی مطهر، نظارت، فساد، دستگاه های نظارتی، سلامت اداری