مهدی ستاری - دانشجوی دکتری رشته الهیات، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
محمد حسین صائنی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
حسین مرادی - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
فرهاد ادریسی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران

یکی از پدیده هایی که در طول تاریخ اسلام، به چشم می خورد، پدیده تکفیر است. از خوارج در قرن اول هجری تا کسانی چون ابن تیمیه و بعدها محمد بن عبدالوهاب تا جریان هایی چون القاعده و داعش تحت عنوان گروه های سلفی و تکفیری، علی رغم این که در برهه های مختلف ظهور داشتند، ولی به نظر می رسد که اشتراکات و شباهت هایی میان عقاید و عملکردشان می توان یافت. این اشتراکات، در این مقاله، موضوع بحث است و هدف این است تا به روش کتابخانه ای و استفاده از گزارشات و مستندات تاریخی و کلامی، شباهت ها و اشتراکات موجود میان این جریان ها بررسی و استخراج شود. آن چه که از مقایسه این دو گروه و بررسی منابع و مستندات به دست می آید، این است که این دو، در باورهایی چون ظاهرگرایی، نفی تاویل، تقیه، توسل و شرک دانستن آن ها و تکفیر دیگر مسلمانان باهم شباهت و اتفاق نظر دارند که ناشی از جمود و تحجر و کج فهمی است و ریشه اش به جهل و فهم ناقص دین و چه بسا برخی ملکات رذیله نفسانی بر می گردد.

تکفیر, خوارج, سلفیه, داعش, وهابیت