سید علی مرتضوی - دانش پژوه ارشد اقتصاد جامعه المصطفی(ص) العالمیه

یکی از مفاهیم اساسی در قرآن کریم مفهوم کارکرد سنت‎های اقتصادی است. بانگاهی اقتصادی به آیات قرآن در می یابیم که کارکرد سنت های اقتصادی نقش موثری در تحول اقتصادی دارد، که می توان از آن به عنوان سنت و قوانین اقتصادی نام برد و مراد ازآن قوانین علمی ثابت و قطعی حاکم بر رفتارها و پدیده های اقتصادی است که به کمک آن می توان پدیده های اقتصادی را تحلیل و بررسی نمود. بررسی موضوعی آیات قرآن پیرامون سنت های اقتصادی در چارچوب مسایل اقتصادی نظیر تولید، توزیع و مصرف را می توان دریافت که سنت های اقتصادی به صورت کلی براساس رابطه علی و معلولی می باشد و در آیات قرآن به دو صورت آمده است. نخست، به صورت گزاره های خبری و مطلق که درآن قوانین اقتصادی به صورت عام وکلی بدون هیچ گونه قید و شرط بیان گردیده، مانند سنت رزق، سنت تسخیر و عوامل تولیدکه خداوند متعال رزق همگان را تضمین نموده و در راستای تحقق آن تمام عوامل ومنابع را در اختیار و تصرف انسان ها قرار داده است.  دوم به صورت قضایای شرطیه مطرح گردیده و درآن رابطه علی و معلولی بین دو پدیده به صورت شرط و جزا بیان شده است، بدین صورت که اگر شرط تحقق گردد، تحقق جزا نیز قطعی خواهد بود. مانند سنت تغییر نعمت ها و سنت برکت یا رشد و توسعه اقتصادی. در این نوع سنت ها هرگونه تغییر و دگرگونی در رشد و توسعه اقتصادی منوط و مقید به خواست و اراده انسان ها قراردارد که نشانگر جایگاه، اراده و اختیار انسان در تعیین سرنوشت اوست. با بررسی عوامل رشد و توسعه اقتصادی از منظر قرآن در می یابیم که رفتارهای مانند ایمان، تقوا، شکر، اجرای عدالت، انفاق، کمک به محرومان و توبه و استغفار نقش مهمی در توسعه اقتصادی دارد. در مقابل رفتارهای مانند ظلم و ستمگری، خیانت، استثمار، کفران و ناسپاسی، رباخواری و سایر رفتارهای منفی، مانع رشد و توسعه اقتصادی می گردد.

قرآن کریم, سنت, سنت های الهی, سنت های اقتصادی