بررسی مقایسه ای مفهوم و جایگاه «حاکمیت» در سامانه نظری ابن خلدون و نوربرت الیاس

  • سال انتشار: 1402
  • محل انتشار: فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره: 7، شماره: 2
  • کد COI اختصاصی: JR_RAHSI-7-2_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 120
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

علیرضا سمیعی اصفهانی

دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

نرجس شیری

دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

«حاکمیت»، در زمره مفاهیمی است که همواره در مرکز بحث و تحلیل و اندیشه­ ورزی مکاتب، متفکرین و نظریه­ پردازان علوم اجتماعی قرار داشته است. هدف پژوهش پیش رو، بررسی آراء و اندیشه­های دو متفکر بزرگ جامعه­ شناسی از دو سنت نظری اسلامی و غربی یعنی ابن خلدون و نوربرت الیاس، در خصوص پیدایش، پایایی و فروپاشی حاکمیت تمدن­ها است که مضامین نظری و یافته­ های کاربردی ارزشمندی در اختیار علاقه­ مندان این حوزه نظری و مفهومی قرار می دهد. از این رو پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که «حاکمیت» از حیث مفهومی و عملکردی چه شان و جایگاهی در اندیشه ابن­ خلدون و نوربرت الیاس دارد؟ جهت پاسخگویی به پرسش فوق تلاش می­گردد با اتکاء به روش مقایسه­ ای، وجوه تمایز و تشابه این مفهوم در سامانه نظری این دو متفکر شناسایی و دستاوردهای کاربردی آن عرضه گردد. یافته­ های پژوهش نشان می­ دهد که هر دو اندیشمند از منظر جامعه­ شناسی تاریخی، رویکردی «تکوینی» به پدیده­ ها و تحولات اجتماعی از جمله امر «حاکمیت» و دگردیسی آن دارند و هر دو بر یک قاعده عمومی در مورد حاکمیت پای می­ فشارند و آن این است که وقتی قلمرو حاکمیتی تا حد زیادی گسترش یافت، به فعال شدن نیروهای گریز از مرکز منجر می­ شود و آنگاه زمانه زوال و فروپاشی آن حاکمیت آغاز می­گردد. پژوهش از نوع مطالعات بنیادی نظری، روش تحلیل آن، روش مقایسه­ ای و با بهره­ گیری از منابع کتابخانه­ ای (کتب و مقالات تخصصی) انجام گرفته است.

کلیدواژه ها

حاکمیت, تکامل, عصبیت, انحطاط, ابن خلدون, نوربرت الیاس

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.