سید منصور میرمرادی - ۱. دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، واحد قشم، دانشگاه آزاد اسلامی، قشم، ایران
محمد صادقی - ۲. گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، خوزستان، ایران.
علیرضا رجب زاده - ۳. گروه حقوق، دانشگاه غیرانتفاعی رجاء، قزوین، ایران.

زمینه: امروزه فعالیت­های تجاری نسبت به گذشته ابعاد و پیچیدگی­های بیشتری یافته است و به همین علت نیز به مقوله­ای با حساسیت­های بیشتر، بدل شده است. یکی از ابعاد حساسیت تجارت در عصر حاضر، مربوط به نوع اختصاص یافتن منافع تجارت و بهره­ وران از این منافع است. در گذشته فقط تجار و شرکت­های تجاری خانوادگی از منافع و سود فعالیت تجاری بهره می ­برده­ا ند. این قضیه اساس تئوری ذی­سهم محوری را تشکیل می ­دهد. اما امروزه این امر تغییر مسیر داده و اقشار مختلف جامعه به دلیل نقش و کارکردی که در افزایش سود و بهره­وری فعالیت تجاری شرکت­ها دارند، منتفعان فعالیت تجاری شرکت­ها، به شمار می­روند. این قضیه نیز اساس تئوری ذی­نفع محوری را تشکیل می­دهد. بنابراین در عصر حاضر تئوری ذینفع ­محوری بر تئوری ذی­سهم محوری تفوق یافته است. بنابراین با ظهور این دو مفهوم چالش های تخاتقی و حقوقی جدیدی به وجود می آید که می بایست مورد توجه قرار گیرد. لذا، در این مقاله ابعاد اخلاقی و حقوقی تئوری ذی­سهم محوری و ذی­نفع محوری و مزایا و معایب آنها بررسی شده است. نتیجه گیری: دو نظریه را می توان به عنوان مبانی رویکرد ذی­سم محوری در نظر گرفت. نظریه نخست اینکه در گذشته شرکت­ها به صورت خانوادگی تشکیل می­ شده و مبتنی بر اعتماد سهامداران و شرکا به یکدیگر بوده است و نظریه دوم به عنوان اسطوره مالکیت تعبیر کرده ­اند. اما از عمده معایب تئوری ذی­سهم محوری، انباشت ثروت در دست عده­ای خاص و ایجاد کارتل­ها و مراکز تجمیع ثروت­ بود. لذا تئوری ذی­نفعان به وجود آمد که یک تئوری مدیریتی، اخلاقی، حقوقی، اقتصادی و اجتماعی، است و به این می ­پردازد که یک شرکت برای این که موفق باشد باید طوری عمل کند تا برای همگان ایجاد ارزش نماید و نفع جمعی را در نظر بگیرد. تئوری ذینفعان تحولی مثبت در حقوق شرکت­ها و حقوق مصرف کننده ایجاد کرده است. البته معایبی نیز دارد که باید برای رفع آنها راهکارهای حقوقی را جستجو کرد

Ethics, Law, Shareholder, Beneficiary, اخلاق, حقوق, ذی سهم, ذی نفع.