هما واعظی - گروه جغرافیا و برنامه‎ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
عطا غفاری گیلانده - گروه جغرافیا و برنامه‎ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
علیرضا محمدی - گروه جغرافیا و برنامه‎ریزی شهری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

در عصر جدید بحران های مختلف بر عرصه زندگی جوامع سایه افکنده است. در حقیقت، امروزه هیچ جامعه‎ای نمی‎تواند مصون از بحران و پیامدهای کوتاه و بلندمدت آن باشد. مدیریت خطر بحران اجتماع‎محور تحت عنوان روشی جدید در مدیریت بحران باهدف مشارکت تمام افراد جامعه به کار می‎رود و یکی از رویکردهای نوین در عرصه مخاطرات می‎باشد. در این نگرش کاهش خطر بحران یک هدف است و راهبرد اصلی آن ارتقا ظرفیت‎ها و منابع گروه‎های آسیب‎پذیر اجتماع و کاهش آسیب‎پذیری آن‎ها در مقابله با بحران‎های آینده می‎باشد. رویکردهای فرعی مدیریت بحران اجتماع‎محور؛ شامل رویکرد ساختاری و رویکرد نهادی می‎باشد. رویکرد ساختاری به ساختارهای اجتماعی - اقتصادی تاکید دارد و مدل برنامه‎ریزی آن حمایتی است. رویکرد نهادی بر اساس مفهوم تاب‎آوری شکل گرفته و مدل برنامه‎ریزی آن همیارانه می‎باشد. در این پژوهش، جهت یافتن، شناسایی و استخراج مولفه‎های اصلی مدیریت بحران اجتماع‎محور از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی و با بهره‎گیری از روش فراترکیب از طریق مطالعات کتابخانه‎ای استفاده شده است و هدف از آن دسته‎بندی مولفه ها و عوامل رویکردهای فرعی مدیریت بحران اجتماع‎محور تحت عنوان رویکرد ساختاری و رویکرد نهادی می‎باشد. برای این منظور، مولفه ها و عوامل رویکردهای فرعی مدیریت بحران اجتماع‎محور شناسایی شده و سپس توسط نرم‎افزار MAXQDA طبقه بندی گردیده است. جامعه آماری تحقیق متشکل از مقالات علمی پژوهشی چاپ شده در پایگاه‎های داده، نشریه‎های داخلی و خارجی مرتبط با موضوع پژوهش، از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ می‎باشد. بر اساس نتایج مجموعا ۵۶۹ کد در محیط نرم‎افزار شناسایی شد که از آن تعداد ۳۲۴ کد مربوط به مولفه‎های رویکرد ساختاری و ۲۴۵ کد مربوط به مولفه‎های رویکرد نهادی مدیریت بحران اجتماع‎محور می‎باشد.

مدیریت بحران اجتماع‎محور, رویکرد ساختاری, رویکرد نهادی, تحلیل محتوای کیفی, روش فراترکیب