سودابه سامانی فر - دانشجوی کارشناسی ارشد، رشته پژوهش هنر، دانشکده هنر، دانشگاه علم و هنر یزد واحد اردکان، اردکان، ایران.
علی مروتی - استادیار دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

دست ساخته های سنتی ایران، در گذر تاریخ چند هزارساله خود از آغاز، همواره از یک روندی منطقی برخوردار بوده و همیشه خود را با پیشرفت دانش و فن هماهنگ ساخته اند. اما این روند منطقی از سال های پایانی دوره صفویه به این سو، تراز و تعادل خود را از دست می دهد و پیرو آن کم کم هنرهای سنتی ایران دچار ایستایی می شود. صنایع دستی ایران امروزه و با گرایش به گذشته درخشان خود از دردسرها و مشکلاتی رنج می برد و به دلایل گوناگون از پویایی و شادابی خوبی برخوردار نیست. در این بررسی، ریشه های موثر بر افت هنر قلم زنی با روش تحلیل سلسله مراتبی، بررسی شد. این پژوهش برمبنای ماهیت، از نوع پژوهش های بنیادی، و روش تجزیه و تحلیل داده ها، به روش کیفی انجام شده است. قلمرو مکانی شهر اصفهان و جامعه هنرمندان قلم زن و قلمرو زمانی از آبان تا بهمن ماه ۱۳۹۱ می باشد. سرانجام چهار معیار و ۲۲ زیرمعیار که گمان می رفت در کم رنگ شدن هنر قلم زنی موثر باشند، شناسایی و با شیوه سنجش مقایسه های زوجی با نرم افزار اکسپرت چویس[۱] رتبه بندی و وزن دهی شد. برآیندهای این بررسی نشان داد که بیشترین معیاری که در کاهش این هنر تاثیر داشته است، نداشتن برنامه ریزی های برای فرهنگ سازی و پشتیبانی هنرمند بوده که زیرمعیار ناامیدی هنرمند، در این معیار بیشترین وزن را به خود اختصاص داد. معیارهای دیگر نیز به ترتیب شرایط حاکم بر اوضاع سیاسی و اقتصادی کنونی جامعه، هنرمند و مشکلات پیش روی آن، و سبک و نقوش به دست آمد.اهداف پژوهش:۱. شناسایی عوامل موثر بر افول هنر قلم زنی.۲. مشخص کردن عوامل موثر بر رونق هنر قلم زنی.سوالات پژوهش:۱. عوامل موثر بر کم رنگ شدن هنر قلم زنی کدامند؟۲. آیا هنر قلم زنی در گذر زمان موقعیت خود را ازدست داده است؟

صنایع دستی, افول, قلم زنی, هنر