نجمه نوری - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
احمد صالحی کاخکی - دانشیار، گروه باستان شناسی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران

در سده­های نخستین اسلامی سفال گلابه­ای منقوش، عمومی­ترین سفال در سرزمین های شرقی ایران محسوب می­شد. این نوع سفال از آن رو که بیشتر در دوره سامانی و در حدود مرزهای این حکومت، ساخته می­شد، با عنوان «سفال سامانی» شناخته می­شود. در موزه­ها و مجموعه­های مختلف دنیا نمونه­های بسیاری از این نوع سفال وجود دارد که برخی از آن­ها شناسنامه­دار و برخی تاکنون مورد مطالعه قرار نگرفته است. تحقیق حاضر جهت حفظ و شناخت  ۲۵ عدد از سفالینه­های گلاابه­ای منقوش روی زمینه نخودی واقع در خزانه­ی موزه بنیاد تهران است که بررسی ویژگی­های بصری آن را در بر دارد. هم­چنین از آنجا که تاکنون یک تک­نگاری کلی از مجموعه سفال­های موزه بنیاد تهران منتشر نشده است، مستندنگاری این سفال­ها به منظور تاریخ گذاری نسبی، تعیین مراکز احتمالی ساخت و تبیین شناسنامه ضروری به نظر می­رسد. این پژوهش به روش توصیفی- تطبیقی و گردآوری اطلاعات به شیوه میدانی و کتابخانه­ای انجام شده است. سفالینه­های گلابه­ای مورد مطالعه در این پژوهش با الگوهای تزئینی متنوع شامل: نقوش هندسی، گیاهی، حیوانی، انسانی و کتیبه­های ناخوانا تزئین شده­اند. تولید این سفالینه­ها ­احتمالا در سدهای سوم و چهارم هجری قمری و در زمان حکومت سامانیان بوده است. هم­چنین به نظر می­رسد، شمال­شرق ایران (نیشابور) مرکز احتمالی ساخت سفال­های بررسی شده، بوده است.اهداف پژوهش:مستندنگاری سفال­های گلابه­ای منقوش روی زمینه نخودی واقع در خزانه­ موزه بنیاد تهران به منظور تاریخگذاری نسبی، تعیین مراکز احتمالی ساخت و تبیین شناسنامه.شناسایی نقوش اجرا شده بر روی سفال­های گلابه­ای منقوش روی زمینه نخودی واقع در خزانه­ موزه­ بنیاد تهران.سوالات پژوهش:مراکز احتمالی ساخت سفال­های گلابه­ای منقوش روی زمینه نخودی واقع در خزانه­ موزه بنیاد تهران کجا و مربوط به چه مقطع زمانی است؟سفال­های گلابه­ای منقوش روی زمینه نخودی واقع در خزانه­ موزه بنیاد تهران دارای چه نقوشی است؟

سفال گلابه ای منقوش, موزه بنیاد تهران, نیشابور, حکومت سامانیان