فریبا رنجبر - Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran
بابک عبدالهی مندولکانی - Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran
راحله قاسم زاده - Department of Plant Production and Genetics, Faculty of Agriculture, Urmia University, Urmia, Iran

به منظور ارزیابی الگوی بیان ژنهای کدکننده آنزیم های آنتیاکسیدان کاتالاز (Catalase)، آسکورباتپراکسیداز (Ascorbate peroxidase) و پلی فنلاکسیداز (Polyphenol oxidase) تحت شرایط کمبود (کمتر از ۱.۵ میلی گرم آهن در کیلوگرم خاک) نسبت به شاهد (۱۰ میلی گرم آهن در کیلوگرم خاک) در ارقام آهن-کارا (پیشتاز) و آهن-ناکارا (فلات) گندم نان، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه اجرا شد. ارقام گندم نان در شرایط کمبود و کفایت آهن خاک کشت و میزان بیان نسبی ژنهای کدکننده سه آنزیم فوق در برگ و ریشه گندم در دو مرحله رویشی و زایشی با استفاده از روش Real-time PCR اندازهگیری شد. نتایج این پژوهش نشان داد که میزان بیان نسبی ژن کاتالاز در مرحله زایشی در ریشه هر دو رقم به طور قابلتوجهی افزایش یافت ولی افزایش بیان در رقم آهن-کارا بیشتر از رقم آهن-ناکارا بود. میزان بیان نسبی این ژن در برگ در همین مرحله و در ریشه در مرحله رویشی در هر دو رقم کاهش یافت. میزان بیان نسبی ژن آسکورباتپراکسیداز در مرحله زایشی در ریشه رقم آهن-ناکارای فلات بیشتر از رقم آهن-کارا افزایش یافت. در مرحله رویشی در برگ و ریشه، بیان این ژن در رقم آهن-کارا افزایش ولی در رقم آهن-ناکارا کاهش یافت. میزان بیان نسبی ژن پلیفنلاکسیداز در مرحله رویشی در شرایط کمبود آهن در برگ تقریبا سه برابر ریشه افزایش یافت در حالیکه بیان نسبی این ژن در مرحله زایشی در برگ نسبت به کنترل کاهش یافت. با افزایش بیان هر دو ژن کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز در ریشه هر دو رقم در مرحله زایشی در شرایط کمبود آهن، به نظر می رسد گیاه در مرحله پر شدن دانه با انتقال آهن بیشتر به دانه سعی در کاهش اثرات تنش و حفظ عملکرد دارد. یافته های مطالعه حاضر درک ما را در مورد نقش ژن های کدکننده آنزیمهای آنتیاکسیدانی در مقابله با تنش کمبود آهن خاک افزایش می دهد.

Antioxidant enzymes, Fe deficiency, Gene expression, Wheat, آنزیم های آنتی اکسیدان, بیان ژن, کمبود آهن, گندم