میثم چراغی - دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی دانشگاه تهران، ایران.
کریم شهبازی - موسسه تحقیقات خاک و آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران، کرج، ایران
ارژنگ فتحی گردلیدانی - دانش آموخته دکتری گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی دانشگاه تهران، ایران.
کامبیز بازرگان - سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی (AREEO)، موسسه تحقیقات خاک و آب (SWRI)، کرج، ایران.
مصطفی مارزی - سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی (AREEO)، موسسه تحقیقات خاک و آب (SWRI)، کرج، ایران.
کبرا سادات هاشمی نسب زواره - سازمان تحقیقات، ترویج و آموزش کشاورزی (AREEO)، موسسه تحقیقات خاک و آب (SWRI)، کرج، ایران.
مهدی بهشتی - دانش آموخته دکتری، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی دانشگاه تهران، ایران.

برای انجام این پژوهش ۱۱۰ مطالعه منتشر شده در زمینه پایش غلظت نیترات در محصولات کشاورزی تولید شده در ایران که تا پایان سال ۱۴۰۱ منتشر شده بودند، جمع آوری گردید. این مطالعات ابتدا از نظر متدولوژی و کنترل کیفیت و تضمین کیفیت نتایج ارزیابی و با شاخص های یک مطالعه استاندارد مقایسه شدند. نتایج ارزیابی متدلوژی مطالعات نشان داد که تنها در ۳/۲۷ درصد از مطالعات روش نمونه برداری، نگهداری و انتقال نمونه ها، در ۵/۱۵ درصد از مطالعات روش آماده سازی و عصاره گیری و در ۳۰ درصد از مطالعات روش اندازه گیری منطبق بر روش های استاندارد انجام شده است. ارزیابی کنترل کیفی مطالعات نشان داد که تنها در ۹/۲۰ درصد از مطالعات برخی از شاخص های کنترل و تضمین کیفیت نتایج مورد ارزیابی قرار گرفته است. ارزیابی غلظت نیترات در محصولات نشان داد که میانگین وزنی غلظت نیترات در سیب زمینی ۷/۹۸، خیار ۹/۱۲۰، گوجه فرنگی ۷/۴۰، پیاز ۶/۳۹، هندوانه ۹/۱۹، خربزه ۹/۶۲، هویج ۱/۱۵۱، بادمجان ۲/۲۳۵، انواع فلفل ۳۲۹، سایر سبزیجات غده ای و ریشه ای ۴/۵۴۲، کاهو ۷/۹۰۷، اسفناج ۴/۹۹۵، کرفس ۴/۱۰۹۳، حبوبات تازه خوری ۷/۳۷، جعفری ۵/۵۹۶، انواع کلم ۷/۴۱۴، سایر سبزیجات برگی ۶/۶۳۵، سیب درختی ۴/۳۲ و پرتقال ۲/۳۷ میلی گرم در کیلوگرم وزن تازه بود. تحقیق حاضر نشان داد که میانگین غلظت نیترات در محصولات کشاورزی تولید شده در ایران کمتر از حداکثر سطوح مجاز توصیه شده در استاندارد ملی ایران و سایر استاندارد های جهانی است. بنابراین، می توان نتیجه گرفت که به طور کلی نگرانی جدی از نظر وجود غلظت بیش از حد نیترات در محصولات کشاورزی تولید شده در فضای باز کشور وجود ندارد.

تجمع نیترات, روش های استاندارد, کنترل کیفیت, محصولات کشاورزی, نیترات