واسنجی و ارزش گذاری اقتصادی خدمت بوم سازگان آبدهی در حوضه های آبخیز مرز شرقی کشور

آبدهی یک شاخص کلیدی عملکرد و خدمت بوم سازگان با ارزشی است که مستقیما بر توسعه پایدار اقتصاد، رفاه انسان و بوم سازگان حوضه تاثیر می گذارد. با استفاده از مدل ارزش یکپارچه خدمات محیط زیستی (InVEST)، تغییرات آبدهی در ۱۰ حوزه آبخیز واقع در مرز شرقی کشور (استان خراسان جنوبی) تحت تاثیر تغییرات کاربری اراضی و پوشش سرزمین شبیه سازی شد. مدل با استفاده از داده های طولانی مدت دبی در ایستگاه های افین، خونیک علیا، منصورآباد، گزیک و آهنگران واسنجی گردید. همچنین ارزش اقتصادی خدمت تولید آب در هر کدام از کاربری اراضی/پوشش های مختلف سرزمین محاسبه شد. نتایج، بیشترین حجم آبدهی را حوزه آبخیز اسفدان با میزان ۸۱۲۶۱۲۹ مترمکعب و کمترین را حوضه نمکزار خواف با میزان ۱۸۵۵۹۰ مترمکعب نشان داد. میزان آبدهی در کل منطقه مورد مطالعه ۱۴۸۳۶۱۶۸ مترمکعب بدست آمد. بیشترین میزان تولید آبدهی در کاربری مرتع متراکم و نیمه متراکم با بیش از ۱۲ میلیون و ۴۳۰ هزار مترمکعب و پس از آن در کاربری مرتع تنک با بیش از ۱ میلیون و ۹۹۰ هزار مترمکعب قرار داشت. آبدهی از جنوب شرق به شمال غرب در حوزه های آبخیز منطقه موردمطالعه افزایش می یابد. ارزش کل اقتصادی تولید آب در حوزه آبخیز مرزی شرقی معادل ۵/۱۶۱۱۵۸۰۶ میلیون ریال بدست آمد. نمایش فضایی توزیع ارزش های اقتصادی اکوسیستم که در این پژوهش از طریق کمی سازی، نقشه سازی و ارزش گذاری خدمات بوم سازگان انجام شد می تواند به عنوان ابزارهای مهم و قابل اعتماد برای مدیریت سرمایه های طبیعی و سیاست گذاری استفاده شود.

کلیدواژه ها:

خدمت بوم سازگان ، آبدهی ، ارزیابی صحت ، خراسان جنوبی