تأثیر آبیاری بارانی و سطحی با پساب بر برخی از خصوصیات شیمیایی خاک

رشد فزاینده جمعیت جهان، همگام با گسترش فعالیتهای کشاورزی و صنعتی در جهت تأمین مواد غذایی از یک سو و خشکسالی های پی در پی در سالهای اخیر از سوی دیگر، باعث شده است که منابع آب در اکثر کشورهای واقع در کمربند خشک جهان به اوج بهره برداری خود برسد و در نتیجه فشار بیش از اندازه به منابع آب وارد آید. ایران هم اکنون از جمله کشورهایی است که برداشت آب از منابع زیرزیمین آن بیش از استانداردهای بین المللی است. یکی از راهکارهای کاهش فشار به منابع آب، کاربرد زنجیره ای آب م تناسب با تغییر کیفیت آب در بخش های متنوع مصرف می باشد. با توجه به اینکه حدود 75% آب مورد مصرف شهرها به فاضلاب تبدیل می شود، پساب فاضلاب های شهری می تواند به عنوان یک منبع با ارزش در کشاورزی محسوب شود به شرط آنکه استفاده اصولی از آن با تصفیه مناسب و روش آبیاری متناسب با کیفیت پساب همراه باشد. همچنین عوارض سوء زیست محیطی و اثرات تجمعی و طولانی مدت استفاده از پساب از جمله تجمع املاح و فلزات سنگین در خاک و گیاه رع گردد و با تحقیقات مستمر در زمینه های ذکر شده مقررات متناسب با هر منطقه ارائه شود. در این تحقیق، به منظور بررسی تأثیر سیستم های آبیاری بارانی و سطحی با پساب تصفیه شده بر روی pH، مواد آلی، ازت کل، فسفر و پتاسیم خاک، آزمای هایی برای چند محصول زراعی به مدت یکسال انجام گردید. تیمارهای اب آبیاری شامل آبیاری با پساب و آبیاری با آب پاه می باشد. تیمارهای سیستم آبیاری شامل سیستم آبیاری بارانی و سیستم آبیاری سطحی و محصولات کشت شده چغندرقند، درت و آفتابگردان می باشد. نمونه برداری از خاک در چهار عمق 20-0، 40-20، 80-40 و 120-80 سانتیمتری در سه مرحله اول، وسط و انتهای فصل رشد انجام گرفت. نتایج نشان می دهد که سیستم آبیاری تأثیر معنی داری بر pH در تیمار پساب و آب چاه داشته است. افزایش pH خاک در سیستم آبیاری بارانی نسبت به سیستم سطحی ممکن است به دلیل کاهش شوری خاک باشد. استفاده از پساب تأثیر معنی داری بر مواد آلی خاک در مقایسه با اول فصل رشد و همچنینتیمار آب پاه نداشت که علت آن می تواند کم بودن مواد آلی موجود در پساب باشد. استفاده از پساب تأثیر معنی داری بر ازت کل خاک نداشته است. همچنین اثر پساب بر ازت کل خاک در مقایسه با تیمار آب چاه نیز معنی دار نیست. برداشت گیاه، نیتریفیکاسیون ازت و همچنین آبشویی ازت نیتراتی در کاهش ازت کل خاک مؤثر بوده است. میزان پخش ازت کل در نیمرخ خاک با افزایش عمق کاهش می یابد. چگونگی پخش ازت کل با مواد آلی در نیمرخ خاکها همبستگی بالایی را نشان می دهد. سیستم آبیاری هیچگونه تأثیر چشمگیر بر ازت کل خاک نداشته است. استفاده از پساب نه تنها فسفر و پتاسیم خاک را افزای نداده است بلکه فسفر و پتاسیم خاک در طول فصل رشد کاهش یافته است. به عبارت دیگر استفاده از پساب با میانگین فسفر 10/76 میلی گرم در لیتر و میانگین پتاسیم 25/6 میلی گرم نتوانسته است نیاز گیاهی را تأمین کند. بنابراین گیاه کمبود فسفر و پتاسیم مورد نیاز خود را از فسفر موجود در خاک برداشت نموده است. ا ما استفاده از پساب توانسته است به اندازه چشمگیر فسفر و پتاسیم خاک را در مقایسه با تیمار آب چاه افزایش دهد. نوع سیستم آبیاری نیز هیچگونه تأثیر معنی داری بر فسفر و پتاسیم خاک نداشته است.

کلیدواژه ها:

آبیاری با پساب ، سیتسم آبیاری بارانی ، سیستم آبیاری سطحی ، ازت کل خاک ، pH ، فسفر و پتاسیم خاک