مهران غفاری - استادیار گروه زبان و زبانشناسی دانشگاه پیام نور ایران، تهران

با توجه به تمایل فزاینده به واکاوی تفاوتهای جنسیتی در زبان و همچنین اهمیت نشانگرهای گفتمانی در تشخیص، دریافت و درک پیام در هر بافتی از جمله بافت حقوقی، پژوهش حاضر تفاوتهای جنسیتی در بکارگیری نشانگرهای گفتمانی در سبک گفتمان حقوقی را مورد بررسی قرار داد تا ضمن تعیین نقش های متنی و بینافردی نشانگرهای گفتمانی در گفتمان حقوقی، مشخص گردد که در بکارگیری نشانگرهای گفتمانی در گفتمان دادرسی، بین زنان و مردان چه تفاوت هایی وجود دارد. داده ها در پژوهش حاضر به روش میدانی گردآوری شده و به منظور دستیابی به اهداف تعریف شده، روشهای تجزیه و تحلیل کمی و کیفی که مکمل یکدیگرند مورد استفاده قرار گرفت. تحلیل کیفی این امکان را داد تا نشانگرها در گفتمان حقوقی شناسایی و نقش آنها در متن بکار گرفته شده بررسی شود. برای تحلیل کمی بر اساس یافته های بدست آمده از تحلیل کیفی، ابتدا فهرستی از متداولترین نشانگرهای به کار گرفته شده در گفتمان حقوقی تهیه و سپس به مقایسه کمی در توالی آنها پرداخته شد. چارچوب بکار رفته در این پژوهش مدل دو سطحی برینتون ( ( ۱۹۹۶ میباشد که نقشهای گفتمانی نشانگرها را از دو دیدگاه بینافردی و متنی و ریزنقشهای آنها بررسی کرده است. در پایان مشخص شد که نشانگرهای »که«، »هم«، »خب«، »آلان« »دیگه« و »بعد« بالاترین بسامد را در گفتمان دادرسی دادگاه ها، دارند. ضمن اینکه نتایج نشان داد که میزان استفاده از نشانگرها برای مردان % ۸.۳۲ و برای زنان % ۹.۲۷ بوده و این امر نشان میدهد که زنان در گفتار خود، بیشتر از مردان از نشانگرها استفاده کردهاند. همچنین مقایسه کاربرد نشانگرها توسط سخنوران زن و مرد در جلسات دادرسی، برای اهداف متنی/ بینافردی نشان داد که زنان بیشتر از این عناصر زبانی برای اهداف متنی استفاده کردند. در حالی که مردان بیشتر روی نقشهای بینافردی آنها تاکید داشته اند.

جنسیت، نشانگرهای گفتمانی، بافت حقوقی، نقش متنی، نقش بینافردی