بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد سیب‌زمینی با رویکرد بهره‌وری انرژی

امروزه رشد روزافزون جمعیت، موجب نیاز بیشتر بشر به مواد غذایی گردیده که این عامل موجب گسترش تولیدات کشاورزی و افزایش مصرف انرژی در بخش کشاورزی شده است. مصرف بی‌رویه انرژی (با توجه به پایان‌پذیر بودن منابع انرژی) موجب عدم ثبات و پایداری تولید در آینده خواهد شد. در این آزمایش اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد سیب‌زمینی و بهره‌وری انرژی مصرفی مستقیم در تولید سیب‌زمینی بررسی شده است. آزمایش در قالب طرح کرت‌های خرد شده با 4 تکرار اجراء گردید. کرت‌های اصلی شامل 4 تیمار؛ تاریخ کاشت ، 15 فروردین (T1) ، 30 فروردین (‏T2)، 15 اردیبهشت (T3) و 30 اردیبهشت (T4) بود. در کرت‌های فرعی 3 تیمار تراکم بوته (فاصله بوته در روی ردیف) شامل 15 سانتی‌متر (D1 ) ، 25 سانتی‌متر (D2) و 35 سانتی‌متر (D3) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر عملکرد محصول معنی‌دار بود (5%=α ). به طوری‌که تاریخ‌های کاشت سی‌ام فروردین، پانزدهم اردیبهشت و سی‌ام اردیبهشت به ترتیب با متوسط عملکرد 33/22، 50/21، 30/18 تن در هکتار در یک گروه آماری قرار داشتند و نسبت به تاریخ کاشت اول (15فروردین) برتر بودند. تراکم بوته کاملاً بر عملکرد محصول موثر بود (1% = α ). تیمار با فواصل بوته روی ردیف 25 سانتی متر با متوسط عملکرد 67/25 تن در هکتار نسبت به سایر تیمارها برتر بود و بالاترین عملکرد را دارا بود و تیمار با فواصل بوته روی ردیف 35 سانتیمتر با متوسط عملکرد 04/13 تن در هکتار کمترین عملکرد را در بین تیمارهای آزمایشی به خود اختصاص داد. اثر متقابل تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد محصول تاثیر معنی‌داری نداشت. با این حال در تاریخ کاشت 15 اردیبهشت و تراکم 25 سانتی‌متر بیشترین میزان محصول (92/29 تن در هکتار ) به دست آمد. میزان انرژی مصرفی مستقیم برای تولید سیب‌زمینی در سطح یک هکتار 41/5922 مگاژول برآورد شد، که 5452 مگاژول آن (92 درصد) مربوط به انرژی مصرفی عملیات ماشینی می‌باشد. در بین انرژی‌های مستقیم مصرفی، عملیات شخم با مصرف 23/1369 مگاژول بر هکتار (23 درصد) بیشترین مقدار مصرف انرژی را دارد و در مقایسه با سایر عملیات ماشینی حدود 50 درصد انرژی مصرفی بیشتر دارد. بنابراین با توجه به اهمیت تاریخ کاشت و تراکم بوته در محصول سیب‌زمینی و اینکه بخش اعظم انرژی مصرفی مستقیم به ماشین‌های کشاورزی مربوط می‌شود و بیشترین انرژی مصرفی در عملیات ماشینی مربوط به عملیات شخم می‌باشد. ضمن در رعایت زمان دقیق کاشت و تراکم محصول، استفاده از روش‌های جدید خاک‌ورزی (روش حفاظتی) و استفاده از ماشین‌های مرکب (انجام همزمان چند کار)، علاوه بر کاهش عملیات کشاورزی و حفظ محیط‌زیست، موجب صرفه‌جویی در مصرف انرژی موجب پایداری در تولید محصولات کشاورزی خواهد شد.

کلیدواژه ها:

انرژی ماشینی ، بهره‌وری انرژی ، تاریخ کاشت ، تراکم بوته ، سیب‌زمینی