شیما نصیری - دانشجوی دکتری، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
حسین انصاری - استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه فردوسی مشهد
علی نقی ضیائی - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه فردوسی مشهد

توزیع ناهمگون زمانی و مکانی آب شیرین و رشد سریع جمعیت در دهههای اخیر، سبب بروز مشکلاتی در تامین منابع آب مورد نیاز مصارف مختلف شده است. از این رو مدل های ریاضی جدیدی به منظور مطالعه فرآیندهای پیچیده هیدرولوژیکی توسعه یافته اند. در این پژوهش، مدل SWAT در حوضه آبریز سملقان با مساحت ۱۱۴۸ کیلومترمربع برای شبیه سازی جریان مورد استفاده قرار گرفت. در فرآیند مدل سازی، حوضه به ۲۱ زیرحوضه و ۴۰۲ واحد هیدرولوژیک تقسیم گردید. به دلیل محدودیت دسترسی به داده های هیدرولوژیک کافی، مدل سازی حوضه های آبخیز دارای عدم قطعیت هایی می باشد. بدین منظور واسنجی و اعتبار سنجی مدل با استفاده از الگوریتمSUFI۲ به ترتیب برای سال های ۱۹۹۵تا ۲۰۱۲ و۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ انجام شد. بر اساس نتایج آنالیز حساسیت، پارامترهای RCHRG_DP (مقدار نفوذ به آبخوان عمیق)، GWQMN (مقدار آب در آبخوان کم عمق)، ALPHA_BF (ضریب عکس العمل آب زیرزمینی)، SOL_AWC (ظرفیت آب قابل دسترس خاک) و CN (شماره منحنی SCS ) بیشترین تاثیر را داشتند. نتایج نشان داد که مقدار شاخص نش- ساتکلیف و ضریب R۲ در محدوده ۶۵/۰ تا ۸۰/۰ برای دوره واسنجی و ۴۰/۰ تا ۶۵/۰ در دوره اعتبار سنجی می باشد. از مجموع آب ورودی به حوضه، ۸۷ درصد صرف تبخیر و تعرق، ۲/۳ درصد رواناب سطحی، ۰/۳ درصد نفوذ و مابقی مرتبط با تغییرات و ذخیره رطوبت در خاک می باشد. از آنجا که تا کنون برآوردی از مولفه های بیلان آب در این حوضه از انجام نشده است، این تحقیق میتواند اطلاعات مفیدی را در مورد بیلان آبی حوضه فراهم نموده و به برنامه ریزی دقیق تر منابع آب، در این حوضه کمک نماید.

SUFI۲, آنالیز حساسیت, واسنجی, رواناب, بیلان آب