علی قدمی فیروزآبادی - دانشیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.
سید ابواقاسم حقایقی مقدم - استادیار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد، ایران.

چکیدهمقدمه: خشکسالی های اخیر و اضافه برداشت چاه ها باعث افت سطح منابع آب زیر زمینی در خیلی از دشت های کشور شده است. این پژوهش به­ منظور بررسی و ارائه روش­ های اصلاحی تعیین ساعت مجاز پمپاژ چاه های کشاورزی دشت اسدآباد همدان انجام شد.روش­: در این تحقیق سطح زیر کشت محصولات باغی و زراعی طی یک بازه ۵ ساله تهیه شد. نیاز آبی محصولات مختلف برای دشت اسد­آباد از سند ملی آب استخراج و با در نظر گرفتن راندمان متوسط دشت،  نیاز ناخالص آبیاری محاسبه شد. با  تقسیم نیاز ناخالص آبیاری بر هیدرومدول سه ماهه حداکثر، ساعت مجاز کارکرد چاه در هر ماه محاسبه شد. محاسبات با در نظر گرفتن گیاهان اصلی الگوی کشت و کل گیاهان الگوی کشت به منظور تاثیر الگوی کشت انجام شد.یافته ­ها: متوسط تعداد ساعت پمپاژ سالانه برای دشت اسدآباد با در نظر گرفتن میانگین هیدرومدول سه ماهه (خرداد، تیر و مرداد ) برابر با ۳۴۵۵ ساعت محاسبه شد که نسبت به ساعت در نظر گرفته شده در دشت اسدآباد حدود ۱۵ درصد بیشتر است. اثر تغییرات سالانه الگوی کشت بر مقدار ساعت کارکرد چاه ها در سطح احتمال ۵ درصد معنی­ دار بود. نتایج دو روش اصلاحی محاسبه ساعت پمپاژ باعث افزایش ۲۶ تا ۳۳ درصدی در ساعت کارکرد سالانه چاه ها گردید که شرایطی نزدیک­تر به واقعیت موجود می­ باشد. نتیجه­ گیری: در بررسی حاضر مشخص شد که جهت تعیین ساعت مجاز پمپاژ، به جای استفاده از تمامی گیاهان الگوی کشت، می توان از گیاهان عمده الگوی کشت که حدود ۹۰% سطح زیر کشت را تشکیل می­ دهند استفاده نمود. همچنین بجای برآورد نیاز آبی گیاهان بر اساس سند ملی آب، از روش پنمن- مانتیت اصلاح شده و بر اساس داده های هواشناسی به روز استفاده نمود. در بهینه­سازی روش هیدرمدول سه ماهه، پیشنهاد می­ شود تا هیدرومدول واقعی اندازه­ گیری شده استفاده گردد یا هیدرومدول بر اساس نیاز آبی شش ماهه اول دوره آبیاری گیاهان محاسبه شود.

کشاورزی, چاه آب, احساس تضاد, مدیریت تعارض