تحلیل پیشرانهای کلیدی موثر بر تغییر کاربری اراضی سکونتگاه های پیراشهری کلان شهر مشهد با رویکرد آینده پژوهی
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره: 11، شماره: 43
- کد COI اختصاصی: JR_JUPM-11-43_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 176
نویسندگان
استاد گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران و هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
چکیده
امروزه بر اثر گسترش ارتباطات میان شهرها و روستاها شاهد تاثیرپذیری سکونتگاههای واقع در حریم شهرها از کلانشهرها هستیم، تغییرات کاربری اراضی سکونتگاههای پیراشهری کلانشهرها نمودی از آن میباشد که شاهد افزایش آن هستیم و این روند می تواند نتایج جبران ناپذیری برای کلانشهرها و سکونتگاه های واقع در حریم آن ها در برداشته باشد. براین اساس هدف پژوهش حاضر تعیین عوامل کلیدی موثر بر تغییرات کاربری اراضی سکونتگاههای پیراشهری با استفاده از رویکرد آینده پژوهی میباشد. روش تحقیق به صورت کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق شامل سکونتگاههای پیراشهری کلانشهر مشهد میباشد که با استفاده از نرمافزار GIS و دستور Buffer سکونتگاههای واقع در حریم ۳ کیلومتری شهر مشهد مشخص شدند که در این حریم تعداد ۳۴ سکونتگاه قرار گرفتند و به عنوان جامعه آماری مشخص شدند. جهت تعیین عوامل موثر بر تغییرات کاربری اراضی نخست عوامل موثر بر تغییرات کاربری اراضی با روش مشاهده اسنادی استخراج شدند سپس با استفاده از تکنیک دلفی مدیران (دهیاران)، ماتریس اثرات متقاطع مولفه ها تشکیل شد و در مرحله بعد با کمک نرم افزار MicMak عوامل کلیدی موثر در تغییرات کاربری اراضی سکونتگاههای پیراشهری در سه دسته عوامل درونی، عوامل بیرونی و عوامل ناشی از همجواری دسته بندی شد. نتایج نشان میدهد که از ۳۵ عامل اولیه استخراج شده، متغیرهای اشتغال و الگوی بهرهبرداری از اراضی با امتیاز ۸۲ دارای بیشترین ضریب تاثیرگذاری بر دیگر متغیرها بوده است. درنهایت ۱۴ عامل الگوی بهرهبرداری از اراضی، اشتغال، تغییر در الگوهای بهرهبرداری از فضا، تحولات جمعیتی، تغییر ساختار معیشت روستایی تحت تاثیر هم جواری با شهر، تغییر استانداردهای زندگی، تغییر ارزش زمین و مسکن، نزدیکی روستا به شهر، جریان ها و پیوندهای روستا- شهری، توسعه و خزش شهری بر اثر تصمیمات مدیریت شهری، رونق سوداگری زمین، رشد بی رویه جمعیت حاشیه ای کلان شهر، ضعف در نظارت بر حرایم و عرصه های ممنوعه در ساخت وسازها، تغییر ابزار و منابع تولید، براساس نیروهای مستقیم و غیرمستقیم تاثیرگذار و تاثیرپذیر، مهمترین عوامل کلیدی موثر بر تغییرات کاربری اراضی سکونتگاههای پیراشهری محسوب میشود.کلیدواژه ها
کاربری اراضی, سکونتگاه های پیراشهری, نرم افزار میک مک, آینده پژوهی, کلانشهر مشهداطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.