تبیین فقهی، حقوقی «تحصیل دلیل از سوی قاضی» با تاملی در اندیشه امام خمینی (س)
- سال انتشار: 1402
- محل انتشار: دوفصلنامه مطالعات فقه اسلامی و مبانی حقوق، دوره: 17، شماره: 48
- کد COI اختصاصی: JR_FVH-17-48_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 98
نویسندگان
استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه بزرگمهر قائنات
چکیده
پذیرش نقش فعال یا خنثی برای قاضی در خصوص امور موضوعی، ریشه در پذیرش اصالت فرد یا اجتماع دارد. اصل ۱۵۶ قانون اساسی نظریه میانهای را پذیرفته و قوه قضائیه را پشتیبان حقوق فردی و اجتماعی دانسته است، اما مقنن در ماده ۱۹۹ ق.آ.د.م. مانند پیروان مکتب «اصالت اجتماع»، دادرس را مجاز دانسته علاوه بر رسیدگی به ادله طرفین، هرگونه تحقیقی را که برای کشف حقیقت لازم باشد، انجام دهد. با وجود ماده فوق، در خصوص امکان تحصیل دلیل اختلاف نظر وجود دارد. پرسش پژوهش حاضر که با روش توصیفی، تحلیلی نگاشته شده ناظر بر امکان و شرایط تحصیل دلیل است. در دادرسی حقوقی، در فرضی که دلیل ناقصی در پرونده وجود داشته و تحصیل دلیل با سایر مقررات منافات نداشته باشد، قاضی مجاز به آن امر است. در امور کیفری دادرس غیر از اموری که مربوط به حقالله محض بوده، مجاز به تحصیل دلیل است. با وجود عدم اظهار نظر صریح فقیهان راجع به تحصیل دلیل، اما در فقه ادلهای بر ضرورت احقاق حق و ادلهای دیگر بر ضرورت بیطرفی دادرس اشاره دارد. در بعضی آرای فقهی، بر لزوم تحقق عدل تا جایی که دادرس در معرض تهمت جانبداری قرار نمیگیرد، تاکید شده که نظریه ای پسندیده است. در کلام امام خمینی۹ به صراحت در رابطه با تحصیل دلیل اظهار نظر نشده است، اما ایشان نیز از یک سو بر بیطرفی دادرس اشاره نموده و از سوی دیگر، بر ضرورت کشف حقیقت تاکید کرده است. بر همین اساس میتوان دیدگاه منتخب در خصوص تحصیل دلیل را منطبق با نظر امام دانست.کلیدواژه ها
بی طرفی دادرس, تحصیل دلیل, رعایت مساوات, دادرسی, نقش دادرساطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.