سمیه عبداللهیان - کارشناس ارشد ادبیات روایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
هیوا عبدی - دبیر آموزش و پرورش، سنندج، ایران

جامعه به عنوان بنیادی­ترین عامل شکل­ دهنده­ ی فرهنگ و ساختار اجتماعی، حامل تمامی ابعاد فرهنگ، سیاست، هنر و ادبیات است. جامعه و فراورده­ های بشری در تقابلی همه­ جانبه در حال تولید و بازتولید هستند؛ بنابراین اجتماع، آن چهارچوب بنیادینی است که فعالیت­ها و کنش­ های بشری را جهت می­ بخشد. هنر، به ویژه ادبیات، به مثابه ­ی یکی از تولیدات بشری، برخلاف تصور پیشین که آن را تنها محصول ذوق و خلاقیت و دارای جنبه­ ی ­تخیلی صرف می ­پنداشتند، کاملا در احاطه­ ی امر اجتماعی قرار دارد؛ برای تحلیل ادبیات باید دست به دامن نظریه­ های اجتماعی شویم و ادبیات را در داخل چهارچوب اجتماع بررسی کنیم. آنچه که داعیه­ دار این موضوع است، جامعه شناسی ادبیات تلقی می شود. پژوهشگران معتقدند عرصه ی جامعه ­شناسی ادبیات هر قصه و اثر ادبی دیگر، وقایع زمانه ی خود را بازگو می­ کند. هدف این مقاله بررسی ساختارهای ذهنی و زیبایی ­شناختی سازنده­ ی آگاهی جمعی موجود در رمان آخرین انار دنیا با تمرکز بر ساخت­گرایی تکوینی لوسین گلدمن بوده است. در این شیوه، محتوای اثر ادبی و رابطه ­ی آن را با جامعه ­ای بررسی می­ کند که اثر در آن خلق شده است و به جای توصیف محتوای اثر ادبی به بررسی محتوا و رابطه­ی آن با جهان­ نگری در یک دوران خاص می­ پردازد. نتایج پژوهش نشان می­ دهد که در این رمان با سه دوره از تاریخ سیاسی-اجتماعی کردستان روبه ­رو هستیم. ادبیات خلق شده از نظر جان و صورت توامان شده با شخصیت­ هایی که هر کدام نماینده­ ی دوره ه­ای خاص از تاریخ سیاسی-اجتماعی کردستان هستند. کردستان قبل از انتفاضه و بعد از انتفاضه که در آن جنگ داخلی روی می ­دهد و عارضه ­ها و پیامدهای سیاسی و اجتماعی بعد از شکل­ گیری ایده­ های سیاسی کردها.

جامعه شناسی ادبیات, ساخت گرایی تکوینی, لوسین گلدمن, آخرین انار دنیا, بختیار علی