سید آرمان حسینی آبباریکی - دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

ملا پریشان از شاعران نامی گورانی سرای است که متاسفانه پیرامون احوال و آثار وی اطلاعات چندانی به جای نمانده است. نگارنده در این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی، کوشیده است با توجه به نسخه های خطی دیوان شاعر و اطلاعات مندرج در سرنویس و ترقیمه نسخه ها و نیز با عنایت به زبان شعری و محتوای سروده های وی، نکاتی تازه پیرامون دقایق زندگانی او به دست دهد. آنچه مسلم است او به «لکی» تکلم می کرده، اما چهارچوب سروده هایش، به ویژه در گزینش افعال، بر زبان معیار ادبی «گورانی» استوار است؛ هرچند واژه های لکی، کردی کرماشانی، عربی و فارسی بر پیچیدگی زبان شعری وی افزوده است. ملا پریشان برخلاف نوشته های محققان پیشین، پیرو حروفیه نبوده، بلکه از حروف ابجد و علم تاویل، هم چون دیگر علمای شیعه امامیه، سود جسته است. میان اندیشه های ملا و شیخ رجب برسی پیوندهای قابل توجهی در ولایت علی (ع) و تاویل حروف مشهود است؛ دیگر این که با بررسی نسخه های خطی، روشن شد که بسیاری از اشعاری که تاکنون به وی نسبت داده اند، ازآن ملک حسین خان کلیایی - شاعر گورانی سرای قرن سیزدهم هجری- است.

ملا پریشان, لک, گورانی, شیعه, ادبیات کردی