مهری حقیقی - کارشناس ارشد زبانشناسی همگانی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.
آزیتا عباسی - استادیار گروه زبان شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

مثل­ها بخشی از زنجیره­های زبانی هستند که ماهیتی استعاری دارند و لازم است بر اساس نظام شناختی انسان مورد مطالعه قرار گیرند. در این پژوهش ۴۱ مثل کردی کرمانشاهی (گونه کنگاوری) مربوط به حیوانات و متناظرهای فارسی آنها، به شیوه میدانی گردآوری شدند که از آن میان ۷ نمونه به عنوان نماینده­ طبقات به­دست­آمده بر اساس مکانیزم­های شناختی استعاره و مجاز در چارچوب انگاره «استعاره زنجیره بزرگ» (لیکاف و ترنر، ۱۹۸۹) و الگوهای پیشنهادی (مندوزا و دیاز، ۲۰۰۲) در­خصوص تعامل میان مجاز و استعاره مورد بررسی قرار گرفتند و با متناظر­های فارسی مستخرج از فرهنگ امثال و حکم دهخدا (۱۳۷۴) مقایسه شدند. یافته­های پژوهش ثابت می­کند که در مثل­های کردی، استفاده از حیوان­نام­ها به دلیل زیست­بوم منطقه و نیز پیشه اصلی ساکنان که کشاورزی و دام­پروری است، نسبت به متناظر­های فارسی خود برجسته­تر و بیشتر است. همچنین در مثل­هایی که در آنها حیوان نقش اصلی را ایفا می­کند، از استعاره مفهومی «انسان حیوان است» برای درک ویژگی­های انسانی از طریق صفات حیوانی استفاده می­شود. در نهایت، به نظر می­رسد که با وجود اختلافات فرهنگی میان گویشوران دو زبان در خلق مثل­ها، از ساز و کار شناختی یکسانی برای درک مثل­ها استفاده می­شود و این امر تاییدی است بر وجود «جهانی­ها»ی زبان.

معنی شناسی شناختی, استعاره مفهومی, مجاز, مثل, کردی کرمانشاهی (گونه کنگاوری), فارسی معاصر