تعلیل تعبدی و تاثیر آن در استنباط
محل انتشار: پژوهش نامه اصول فقه اسلامی، دوره: 3، شماره: 3
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 207
فایل این مقاله در 14 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_OSOUL-3-3_005
تاریخ نمایه سازی: 21 بهمن 1402
چکیده مقاله:
از امور دخیل در استنباط احکام شرعی، تعلیلها هستند. در یک تقسیم بندی کلی، علت به دو بخش ارتکازی و تعبدی تقسیم می شود و علت تعبدی خود بر دو قسم اثباتی و ثبوتی (تعبدی محض) است. علت تعبدی ثبوتی، نه تنها مطابق با ارتکاز عقلا نیست؛ بلکه مستند به آیه و سنت قطعی هم نیست؛ از این رو با تمسک به غرض ذکر تعلیل در کلام که تنبه دادن به وجه حکم و آماده کردن مخاطب برای پذیرش و قانع شدن اوست، این علت از حقیقت علیت خارج است و در کلمات فقها شواهدی بر آن وجود دارد. با توجه به این مطلب و تتبع در کلمات فقها، این نتیجه به دست می آید که علل مذکور در روایات که ظهور در تعبدیت محض دارند باید بر معنای صحیحی حمل شوند، مانند حمل بر علتی مرتکز در اذهان یا علتی که مستند به آیه و سنت قطعی است. از آن جهت که عمده آثار تعلیل، مانند معممیت و مخصصیت دائر مدار علل حقیقی است، اگر در موردی نتوان علت تعبدی محض را به امر ارتکازی حمل کرد، برای اثبات مثل تعمیم و تخصیص نمی توان به آن تمسک جست.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
سیدحسین منافی
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم
*عباس نوری احمد آبادی
دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم
حمزه فخر الدین علیزاده
استاد سطوح عالی حوزه علمیه اقلید فارس