علی طاهری دهنوی - کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی،واحد شیراز، دانشگاه شیراز،شیراز،ایران؛
سیدمجتبی جلالی - استادیار گروه معارف اسلامی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،واحد شهرکرد، دانشگاه شهرکرد،شهرکرد ،ایران

بداء ، ظهور و تغییر یافتن آن چیزی است که بر اساس عوامل قضای مشروط الهی مورد تقدیر قرار گرفته است. بداء از معتقدات شیعیان است که در پرتو آن، قدرت مطلق خدای تعالی قابل اثبات و از مباحث مهم عصر حاضر است. مسئله پژوهش، تحلیل روایات علائم حتمی ظهور امام زمان عج الله تعالی فرجه و وقوع بداء در آن هاست که به روش توصیفی _ تحلیلی صورت پذیرفته است. در روایات متعدد نشانه های حتمی و غیرحتمی ظهور حضرت حجت عج الله تعالی فرجه ذکر شده است که از نشانه های حتمی به: صیحه آسمانی ، خروج سفیانی ، خروج یمانی ، قتل نفس زکیه و خسف بیداء اشاره شده است. یافته های پژوهش بیانگر آنند با توجه به بررسی سندی و دلالت روایات موجود در حتمیت علائم ظهور ، ممکن است که در خصوص ضعف سندی و ناتمام بودن دلالت آن ها و بالتبع تقسیم بندی علائم به حتمی و غیرحتمی، مناقشه صورت گرفته و ارتباط لازم و ملزومی میان روایات مدعی حتمی بودن آن و زمان ظهور زیر سوال برود؛ پس این احتمال مطرح می شود که از روایات موجود در باب حتمیت نشانه های ظهور ، لزوم تحقق این علائم از جانب خداوند قابل اصطیاد نبوده و چون محتوم شدن امور به اراده الهی است ، امکان وقوع بداء وجود داشته باشد. در نتیجه با قطع نظر از التزام به عدم رخداد بداء در اصل وقوع نشانه های حتمی ، می توان به امکان بداء در برخی جزئیات و ویژگی های آن ، اشاره کرد.

امام زمان(عج), بداء, علائم حتمی, ظهور, اراده الهی