نظریه ادراک حسی از حنین ابن اسحاق تا سهروردی؛ رویکردی تحلیلی و تاریخی

  • سال انتشار: 1401
  • محل انتشار: مجله تاریخ علم، دوره: 20، شماره: 2
  • کد COI اختصاصی: JR_JIHS-20-2_006
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 94
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مرتضی متولی

دانشگاه تهران، تهران، ایران

مهدی عظیمی

گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران

منصور نصیری

دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

هر فیلسوف، به ویژه هر معرفت­شناس بزرگی را دغدغه ادراک حسی، مخصوصا ابصار، بوده است. این بدین خاطر است که ادراک حسی، به ویژه ابصار، اساسی­ترین راه ارتباط ما با جهان خارج است و همه حالت­های شناختی ما به نوعی با آن در ارتباط­اند. نظریه­های ادراک حسی، که بر محور ابصار می­چرخند، از سنت یونانی و رومی به سنت اسلامی راه می­یابند. نکته­سنجی­ها در این باب با حنین ابن اسحاق آغاز می­شود. با بزرگ­ترین چرخش در تاریخ این مساله، توسط ابن­سینا و ابن­هیثم، ادامه می­یابد تا اینکه به سهروردی می­رسیم. او دیدگاهی کاملا فلسفی ابراز می­دارد و نظریه ادراک حسی (ابصار) خود را از فیزیک، فیزیولوژی، و هندسه می­پیراید. ما در این جستار، با رویکرد تحلیلی و تاریخی، هم نظریه ادراک حسی (ابصار) دانشمندان عالم اسلام، از حنین ابن اسحاق تا سهروردی، را روشن می­سازیم هم سیر تاریخی بحث را تا فلسفی محض شدن نظریه ادراک حسی نشان می­دهیم. در این میان، نقش علوم در این سیر و نقش تعامل دانش­ها در پیشرفت دانش را نیز می­توان دید.

کلیدواژه ها

ابصار, ابن سینا, ابن هیثم, ادراک حسی, حنین ابن اسحاق, سهروردی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.