عاصم جاوید - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
رضا چهرقانی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
محمد اقبال شاهد - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه جی.سی.یو.ال، لاهور، پاکستان.

حافظ شاعری است که بر طیف وسیعی از شاعران هم روزگار و پس از خود، هم در حوزه زبان فارسی و هم در خارج از آن تاثیر داشته و منبع الهام و منشا خلاقیت کثیری از بزرگان شعر و ادب در سراسر جهان بوده است. در این میان اقبال لاهوری متفکر و شاعر پاکستانی که به اثرپذیری از مولوی شهرت دارد و در اوان جوانی با حافظ و اندیشه های او مخالف بوده، از جمله کسانی است که در میان شاعران شبه قاره، بیشترین اثرپذیری را از شعر حافظ داشته؛ اما تاکنون این موضوع مورد توجه پژوهشگران قرار نگرفته است. با توجه به این مسئله، پژوهش پیش رو کوشیده است تا ضمن کشف نمونه های اثرپذیری اقبال از حافظ در دیوان فارسی و اردوی وی، نمونه های استخراج شده را با روش توصیفی-تحلیلی طبقه بندی و بررسی کند. نتایج پژوهش نشان می دهد اثرپذیری شعر اقبال از حافظ، وجوه و اشکال گوناگونی همچون اثرپذیری واژگانی، گزاره ای، گزارشی، تلمیحی، تصویری، ساختاری، الهامی-بنیادی و... دارد و هر دو ساحت صورت و مضمون را دربرمی گیرد.

شعر حافظ, شعر اقبال لاهوری, ادبیات تطبیقی, ایران و پاکستان