زهرا خزائی - دانشجوی دکتری، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
مهدی بهنامیان - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
سارا دژستان - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
اصغر استاجی - دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

نانوفناوری یک تکنولوژی نوظهور است که می­ تواند زمینه­ های مختلف علمی از جمله کشاورزی را متحول کند. در این مطالعه، نانوذرات اکسید روی (ZnONPs) با کمک عصاره آبی بذر رازیانه (Foeniculum vulgare L.)، به­ روش سنتز سبز تولید شد. آزمایش به­ صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. از غلظت ­های ۴، ۶ و ۸ میلی­ مولار نانوذره اکسید روی و فرم بالک اکسید روی استفاده شد. نمونه ­برداری در روزهای ۴، ۶ و ۸ پس از تیمار انجام گرفت. تشکیل نانوذرات توسط پراکندگی نور دینامیکی (DLS) و میکروسکوپ الکترونی عبوری (TEM) تایید شد. اندازه ZnONPs بین ۱۳ تا ۲۵ نانومتر متغیر بود. تاثیر غلظت­ های مختلف ZnONPs و ZnO بر فنول کل، فلاونوئیدها، ظرفیت آنتی اکسیدانی، کربوهیدرات کل، اسید آسکوربیک (ASA)، بتاکاروتن و لیکوپن و آنزیم­ های پلی­ فنول ­اکسیداز (PPO)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، گلوتاتیون پراکسیداز (GPX) و گلوتاتیون ردوکتاز (GR) دو سویه وحشی گانودرما در کشت مایع میسلیوم مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که این تیمارها باعث افزایش معنی ­دار میزان فنول کل، فلاونوئیدها، ظرفیت آنتی اکسیدانی، کربوهیدرات کل، بتاکاروتن و لیکوپن و اسید آسکوربیک نسبت به شاهد شدند، به­ طوری که بالاترین مقادیر فاکتورهای مورد اندازه­ گیری در غلظت ۸ میلی­ مولار ZnONPs در روز هشتم ثبت شد، ولی میزان فعالیت آنزیم­ های PPO، APX، GPX و GR با گذشت زمان تا غلظت ۶ میلی مولار نانوذرات افزایش یافت و پس از آن وارد مرحله کاهشی گردید. استفاده از اکسید روی و به­ ویژه فرم نانو ذره آن منجر به افزایش فعالیت متابولیت­ های آنتی ­اکسیدانی آنزیمی و غیرآنزیمی شده و می­ تواند برای بهبود ظرفیت آنتی ­اکسیدانی قارچ گانودرما در کشت مایع مورد استفاده قرار گیرد.

اسید آسکوربیک, ظرفیت آنتی اکسیدانی, کشت میسلیوم, نانوذرات اکسید روی