مریم سیاحی - دانشجوی دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.
هرمز اسدی کوه باد - استادیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران (نویسنده مسئول).
مسعود پاکدل - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز، ایران.

در این پژوهش به تبیین ماهیت تربیتی شریعت، طریقت، حقیقت و سماع در عرفان و تصوف با تکیه بر بعد فقهی آن پرداخته شد. در واقع این پژوهش در باب یکی از مسائل اساسی عرفان و تصوف اسلامی یعنی شریعت، طریقت، حقیقت و سماع است. شریعت، طریقت، حقیقت و سماع از ابتدای شکل گیری تصوف و عرفان میان مسلمانان همواره مورد بحث و گفتگو بوده است و اکثر مخالفات تصوف و عرفان به این تقسیم بندی به طور قاطع حمله برده، آن را بدعت و مخالف آموزه های اسلامی و زمینه ساز اباحه گری و شریعت گریزی قلمداد می کنند. شریعت را اوامر و نواهی فرستاده شده از سوی پروردگار برای راهنمایی بندگان می دانند. طریقت را هم راه و روش مخصوص سالکان که مشتمل بر احوال و مقامات است تعریف کرده اند و حقیقت را عرفا آخرین منزل سلوک می-دانند که به سختی قابل توصیف است. اکثر عرفا این مرحله را توام با حیرت می دانند. ما در این پژوهش در پی فهم ماهیت و ارتباط بررسی فقهی شریعت ، طریقت ، حقیقت و سماع در مکتب عرفا و متصوفه از منظر فقهای امامیه هستیم. واژه های شریعت، طریقت و حقیقت و سماع در عرفان و تصوف اسلامی یک سابقه طولانی دارد.

شریعت، طریقت، حقیقت، سماع.