منصور سارانی - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران
زهره هاشمی - کارشناس پژوهشی بخش منابع طبیعی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی سیستان

هدف از این مطالعه بررسی رابطه تغییرات پوشش گیاهی با خشکسالی هیدرولوژیکی در بخش شرقی منطقه سیستان است. این منطقه با مساحت  ۸۷۵۰۵۲ هکتار در شمال استان سیستان و بلوچستان، با ارتفاع متوسط ۴۷۸ متر از سطح دریا قرار دارد. برای این منظور از تصاویر ماهواره ای لندست ۸ به همراه پایش زمینی، از شاخص های تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی و خشکسالی جریان رودخانه، در سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ استفاده شد. همچنین فهرست فلوریستیک منطقه موردمطالعه به روش پیمایشی و به طور تصادفی، در فصول رویشی گیاه در سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ تهیه شد. شکل زیستی گیاهان نیز براساس رده بندی ران کیائر (۱۹۳۴) تعیین گردید. نتایج نشان داد میانگین شاخص شدت خشکسالی در سال های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ به ترتیب ۳۳/۱ و ۳۸/۰- برآورد شد. سال ۲۰۱۹ در طبقه نرمال آبی و سال ۲۰۲۱ در طبقه خشکسالی ضعیف شناسایی شد. بررسی تغییرات شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی و شاخص خشکسالی جریان رودخانه در سال های موردنظر دارای رابطه همبستگی است. تغییرات پوشش گیاهی حاصل از خشکسالی هیدرولوژیکی، در سال ۲۰۲۱ رخ داده است که بیانگر متاثر بودن پوشش گیاهی از خشکسالی هیدرولوژیک است.  بررسی فلور منطقه در سال ۲۰۱۹ نشان داد، گیاهان شامل ۱۹۱ گونه گیاهی از ۱۴۱ جنس و ۴۲ تیره در منطقه پراکنش دارند که با حادث شدن شرایط خشکسالی هیدرولوژیکی در سال ۲۰۲۱  تعداد گونه ها به  ۱۶۲ گونه، ۱۲۳ جنس و ۳۴ تیره کاهش یافته است. طیف زیستی گیاهان به روش ران کیائر نشان داد که در سال ۲۰۱۹، ۴۰ درصد تروفیت ها، ۴/۱۸ درصد کریپتوفیت ها، ۹/۱۷ درصد همی کریپتوفیت ها، ۳/۱۵ درصد فانروفیت ها و ۴/۸ درصد کامفیت ها را شامل می شود. در سال ۲۰۲۱ تروفیت ها به ۷/۳۴ درصد، کریپتوفیت ها به ۵/۹ درصد، همی کریپتوفیت ها به ۴/۱۷ درصد و کامفیت ها به ۹/۷ درصد کاهش یافته است اما فانروفیت نسبت به سال ۲۰۱۹ بدون تغییر ۳/۱۵ درصد باقی مانده است. که بیانگر مقاومت گیاهان فانروفیت به خشکسالی و کمبود آب در منطقه موردمطالعه می باشد.

شاخص تفاضلی نرمال شده پوشش گیاهی, شاخص خشکسالی جریان رودخانه, فلوریستیک, منطقه سیستان