مریم خوشدل روحانی - استاد یار گروه فلسفه دانشگاه زنجان.

بحث علم و علم آموزی و آداب آن از مسائل مهم در حوزه علوم اسلامی است . علماء و دانشمندان مسلمان تحت عناوینی همچون حق و تکلیف، در فقه و اخلاق به بحث در این مورد می پرداختند . نیاز به ش ناخت مجدد و بحث ازچگونگی کارآیی این مباحث در عصر حاضر نیازمند به آسیب شناسی جدی در این حوزه می باشد. علامه مجلسی اول نیز از جمله دانشمندانی است که به طرححقوق متقابل استاد و شاگرد می پردازد. از جمله حقوقی که وی برای استاد قائلاست عبارتند از: تکریم وی، عدم برتری جویی شاگرد ، توجه کامل به وی در هنگام تعلیم، بلند صحبت نکردن در نزد وی و دفاع کامل از استاد، زمانی که درموضع اتهام و غیبت قرار می گیرد. وی معتقد است رعایت تمامی این امور باید به قصد رضای الهی باشد. در باره حقوق شاگرد هم به استادان خطاب می کند که از هر گونه بذل و بخششی در ارائه علم خود به شاگرد دریغ نکنند . در مواقعترک ادب و آداب شاگردی با شاگردان بد رفتاری نکنند که در این صورت خداوند از فضل خود، به علم ایشان می افزاید. در صورت بخل ورزی، خداوند علم استاد را زایل و یا وی را در نزد دیگران بی اعتبارمی گرداند. علامه مجلسی معتقد استکه چون تعلیم علوم از اعظم عبادات است غرض از آن نیز رضاى الهى می باشد وهر گاه غرض صحیح باشد، قطعاً استاد خود را بهتر از متعلّم نخواهد دانست . از نظر ایشان معلم و متعلم هر دو مکلفند. لازم به ذکر است وی به جایگاه برتری برای متعلم در فرایند آموزش قائل است. این تحقیق بر آن است که ضمن طرح نظرات علامه مجلسی اول، به آسیب شناسی آن در رابطه با مباحث تعلیم و تربیت معاصر بپردازد.

علم، استاد، شاگرد، علامه مجلسی اول، تعلیم و تربیت