اسماعیل یعقوبی عسگرآباد - دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
سودابه بساک نژاد - دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
مهناز مهرابی زاده هنرمند - دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
سمیه ضمیری نژاد - مرکز تحقیقات اعتیاد و علوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران

چکیده زمینه و هدف: شیوع فراوان همبودی اختلال افسردگی و سوءمصرف مواد به خوبی مستند شده است. درمان فراشناختی که به منظور تاثیرگذاری بر سندرم شناختی-توجه ای و فرایندهای فراشناختی و دانش برانگیزاننده ی این سندرم و عمل کردن بر زیر سیستم های شناختی و فراشناختی طراحی شده است. هدف پژوهش حاضر، معرفی و بررسی اثربخشی درمان فراشناختی درکاهش علایم افسردگی معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون (MMT) است. مواد و روش کار: این پژوهش کارآزمایی، با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه اجرا شد. در این مطالعه تجربی تعداد ۷۵ نفر از معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون مراجعه کننده به کلینیک های ترک اعتیاد شهرمشهد، به تعداد ۲۴ نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (۱۲نفر) و گواه (۱۲ نفر) جایگزین شدند. پس از اجرای پیش آزمون که با استفاده از پرسشنامه فرم کوتاه افسردگی بک (۱۳ (BDI-به عمل آمد،گروه آزمایش طی ۶ جلسه هفتگی، تحت درمان فراشناختی قرار گرفت. درحالیکه گروه گواه مداخله ای دریافت نکرد. به منظور تجزیه و تحلیل داده های آزمون از نرم افزار۱۶ SPSS-و از روش آماری تحلیل کوواریانس یک متغیره (ANCOVA) استفاده گردید و سطح معناداری برای تایید فرضیه پژوهش۰۵/۰ P< در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج نشان داد که درمان فراشناختی در کاهش علایم افسردگی در مرحله پس آزمون در معتادان تحت درمان نگهدارنده با متادون گروه مداخله تاثیر معناداری دارد (۰۰۱/۰=P , ۸/۱۸۴=F) نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که درمان فراشناختی می تواند یک درمان کوتاه و موثر باشد. بدین ترتیب که افکار و احساسات بدون قضاوت و ارزیابی و با کمک تصویر سازی ذهنی انجام می گیرد؛ علاوه برآن ما را با مفهوم ذهن آگاهی رفتارهای سوء مصرف مشکل زا و افزایش آگاهی ما به نقش خاص فراشناخت و ذهن آگاهی در زنجیره رفتارهای سوءمصرف و اختلالات هیجانی منطبق می کند.

Keyword: metacognitive therapy (MCT), depression, methadone Maintenance treatment (MMT), واژه های کلیدی: درمان فراشناختی, اختلال افسردگی, درمان نگهدارنده با متادون (MMT)