حامد رمضانی اول ریابی - ، معاونت بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی گناباد
کوروش ارزمانی - مرکز تحقیقات زئونوز، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی
محمدرضا عبائی - دانشگاه علوم پزشکی تهران
افشین دلشاد - ، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی
نادر نیک پرست - ، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی
رضا رحیمی - مدیریت دامپزشکی شهرستان بجنورد
محمد حسین ریحانی - معاونت بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی
رضا فاضلی - معاونت بهداشتی، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی
یاور راثی - پزشکی و مبارزه با ناقلین، دانشگاه علوم پزشکی تهران

چکیده زمینه و هدف: بیماری لیشمانیوز احشایی از بیماریهای انگلی مهم است که در آفریقا، آسیا، اروپا و آمریکای جنوبی به شکل اندمیک بروز می کند. این مطالعه به منظور شناسایی فون پشه خاکی ها که در انتقال این بیماری نقش دارند، در استان خراسان شمالی انجام شده است، تا بتوان با برنام هریزی اپیدمیولوژیکی و اقدامات حشره شناسی در جهت پیشگیری از بروز بیماری قدم برداشت. روش کار: این مطالعه یک پژوهش توصیفی است که به روش نمونه گیری تصادفی انجام یافت. به منظور انجام این پژوهش ، طی مطالعه مقطعی در فصل تابستان سال ۱۳۸۶ هر ۱۵ روز یکبار، در روستاهای انتخابی در دو شهرستان بجنورد و مانه و سملقان صید پشه خاکیها با ۳ روش تله چسبان، هندکچ (آسپیراتور) و تله پشه بندی با طعمه حیوانی (سگ) انجام گرفت. پشه خاکیهای صید شده در آزمایشگاه بعد از مونته دائم بر اساس کلید تشخیص پشه خاکیهای ایران شناسایی گردید. یافته ها: در مجموع تعداد ۹۹۹ پشه خاکی از اماکن داخلی و خارجی شهرستان بجنورد و مانه وسملقان صید گردید که گون ههای %۹۴) Phlebotmus papatasi ) و %۶) Phlebotmus sergenti ) از اماکن داخلی و گونه های %۵۲/۸) P. papatasi )، P.sergenti ،(%۴/۲) S.dentata ،(%۶/۸) S.pawlowski ،(%۶/۱) P.kandelakii ،(%۲۰/۱) Sergentomyia sintoni %۱/۳) S.clydei ،(%۰/۶) P.mongolensis ،(%۱) S.palestinensis ،(%۱/۹) ) و P.perfiliewi ،(%۰/۳) S.christophersi %۰/۶) P.alexandrei ،(%۰/۳) S.sumbarica ،(%۳/۹) ) از اماکن خارجی صید گردید. نتیجه گیری: در بین گونه های صید شده گونه P.kandelakii که به عنوان ناقل بیماری کالاآزار شناخته شده است با وفور متوسط از اماکن خارجی صید گردید.

Key words: Abundance, Fauna, Sand Fly, visceral leishmaniasis, واژه گان کلیدی: پشه خاکی, فون, وفور, لیشمانیوز احشایی