علی مطهری - استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه تهران

در فلسفه کندی، به عنوان اولین فیلسوف مسلمان، مسئله وجود به سبک مخصوص به خود مطرح بوده است. لفظ «وجود» در فلسفه کندی کم به کار رفته و به جای آن بیشتر از کلمه «کون» یا «ایس» در مقابل «لیس» و یا از کلمه «انیه» استفاده شده است؛ البته گاهی نیز کلمه «وجود» در آثار کندی به معنی ادراک و وجدان به کار رفته است. کندی میان شیء و ذات آن تفکیک می کند و این بی شباهت به تفکیک میان وجود و ماهیت بین متاخرین نیست. همچنین، از مجموع سخنان او در باب حقیقت خداوند، مسئله آفرینش و جعل و به خصوص تحلیل حقیقت وحدت چنین برمی آید که وی اصالت و واقعیت داشتن را از آن وجود می داند و ذات و ماهیت را امری اعتباری می شمارد؛ به همین خاطر می توان او را پیش از فارابی و بوعلی نخستین فیلسوف وجودی جهان اسلام دانست، اگرچه در آن زمان اصالت وجود یا ماهیت به عنوان یک مسئله مطرح نبوده است.

وجود, کون, ایس, انیه, شیئیت, ذات, واقعیت, اصالت, ماهیت