بررسی کارآمدی یا ناکارآمدی «جهد» در برابر «عنایت» در منطق الطیر و مصیبت نامه عطار نیشابوری
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: مجله ادیان و عرفان، دوره: 52، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JRMT-52-2_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 172
نویسندگان
استادیار گروه ادیان و عرفان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان
چکیده
عنایت در اندیشه عرفانی عطار موهبت خاصی است که در «ازلالآزال» یا «پیشان» برای انسان رقم خورده است. با آنکه عطار آدمیان را برای رسیدن به کمال روحانی به جهدی مستمر دعوت میکند؛ اما ازنظر وی جهد خالی از عنایت بیثمر است. مسئله اصلی این مقاله آن است که رابطه میان عنایت و جهد در اندیشه عرفانی عطار چگونه ترسیم شده است؟ آیا سعادت روحانی انسان از موهبت الهی حاصل میشود یا از تلاش بنده؟ عطار ازیک طرف، رسیدن به سعادت را موهبت آنسری دانسته است و جهد سالک را بیتاثیر و بیمقدار میخواند، اما از طرف دیگر، سالک را به جهد فراوان فرامیخواند. این دو رویکرد متناقضنما را چگونه میتوان با هم جمع کرد؟ اگر عنایت آنسری و عطای محض است؛ پس تلاش بنده چه ارزشی دارد و این همه دعوت برای جهد در آثار عطار چه معنایی دارد؟ از تحلیلهای صورت گرفته در این مقاله به دست آمد که در اندیشه عطار، جهد «شرط» عنایت است، اما «علت» عنایت نیست؛ بنابراین، هر عنایتی همراه با جهد است، اما هر جهدی همراه با عنایت نیست. جهد کارآمد، محصول عنایت و محفوف به دو عنایت «پیش از جهد» و «پس از جهد» است. فرض «جهد بیعنایت» در اندیشه عطار مطرح شده است، اما فرض «عنایت بیجهد» چندان جایگاهی ندارد. تحقق سعادت نزد عطار به سه عنصر اساسی «عنایت»، «پیر» و «جهد» بستگی دارد و برتری با عنایت است. هدف این پژوهش حل مسئله تعارض جهد و عنایت در نظام فکری عطار و بازخوانی پاسخ وی به این مسئله با روش توصیفی - تحلیلی است.کلیدواژه ها
تصوف, عطار, ادبیات عرفانی, عنایت, جهداطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.