هدیه تقوی - استادیار گروه تاریخ دانشگاه الزهراء
معصومه رضازاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی صنایع دانشگاه الزهرا

ادیان ابراهیمی که در طول تاریخ بر بشریت نازل شدند، به سبب نوع قرائت و تفسیر عالمان دینی از آن ها و همچنین مطامع سیاسی صاحبان قدرت، تاریخ پر فراز و نشیبی در مواجه با هم داشته­اند. صدور فتواهای دینی علیه یک دیگر، درگیری های خونین نظامی، جنگ­های طولانی مدت، کشتار، و هتک حرمت یک دیگر به اسم خدا و دین و... گوشه­ای از اختلاف و تفرقه پیروان ادیان ابراهیمی است که در منابع تاریخی موجود می­باشد.  تفکیک و دوقطبی ناشی از این تقابل در میان ادیان ابراهیمی به خصوص مسیحیت و اسلام، سبب پیدایش اصطلاحاتی چون دنیای مسیحی و دنیای اسلام شد. این در حالی است که قرآن به عنوان آخرین کتاب آسمانی بر تقریب و همگرایی ادیان ابراهیمی توجه داشته است. آنچه اهمیت دارد این است که عناصر و مولفه­های تقریب ادیان ابراهیمی از نگاه قرآن چه هست و چگونه در ارتباط معنایی با هم شبکه معنایی تقریب را به وجود می­آورد. هدف و خروجی شبکه معنایی تقریب چیست؟ به نظر می رسد عناصر و مولفه­های تقریب ادیان ابراهیمی در قرآن بیشتر مبتنی بر جوهره و ارزش­ وجودی انسان بماهو انسان است که سبب ایجاد گزاره­های مشترک زیادی میان ادیان ابراهیمی شده است. بار معنایی که هر کدام از این عناصر و مولفه­ها در قرآن حمل می­کنند وقتی در ارتباط معنایی با هم قرار می­گیرند، شبکه معنایی از تقریب ایجاد می­کنند که نه تنها بر رشد فردی انسان، بلکه بر پیشرفت و رشد جامعه انسانی نیز تاکید دارند. بنابراین، اگر تفسیر و قرائت صحیح و به دور از پیش­فرض­های سیاسی و  دینی از عناصر و مولفه­های تقریب ادیان ابراهیمی در قرآن صورت گیرد، می­تواند این جوامع را به سمت همگرایی و رشد سوق دهد و از تقابل و تعارض آن ها بکاهد.

قرآن, تقریب, ادیان ابراهیمی, معناشناختی, شبکه معنایی