اکرم روشنفکر - استاذه مساعده، قسم اللغه العربیه وآدابها، کلیه الآداب والعلوم الانسانیه، جامعه گیلان، ایران
ناهید جمشیدی - طالبه الدکتوراه، قسم اللغه العربیه وآدابها، جامعه الشهید مدنی آذربایجان، ایران

نماد از نظر لغوی به معنای اظهار و بیان نمودن است. نمادها امروزه، در ادبیات اهمیت ویژه­ای یافته­ و انواع گوناگونی دارند. استفاده از نماد در شعر به شاعر فرصت می­دهد تا آن­چه را که از دیده­ دیگران نهان مانده، هوشمندانه از درون پدیده­ها بیرون کشیده و به آن لباس رمز و سمبل بپوشاند. نماد در ادبیات معاصر عربی نقش برجسته­ای ایفا می­کند و واژگان نمادین بویژه کاربرد وسیعی در اشعار شاعران فلسطینی و لبنانی یافته­اند و آنان تحت­تاثیر بحران­های سیاسی و اجتماعی سرزمین اشغالی و تجاوزات رژیم صهیونیستی به بیان نمادین رنج­ها و رویارویی­ها پرداخته­اند. محمدعلی شمس­الدین از جمله شاعران لبنانی است که به نسل سوم شاعران دهه هفتاد که به شاعران «جنوب» معروف­اند، تعلق دارد.  شعر او سرشار از نمادهای دینی، تاریخی، صوفی و غربی است و شاعر با استفاده از آن­ها به بیان سیمای جامعه و سرزمینش که درگیر جنگ بوده، می­پردازد و مرگ و ویرانی­ای را که رژیم صهیونیستی در لبنان ایجاد نمود، ترسیم می­نماید. افزون بر آن­که وی با استفاده از نمادهای دینی، مردم را به پایداری و استقامت تا پیروزی دعوت می­کند. این پژوهش در صدد است تا به روش توصیفی – تحلیلی، به بررسی نمادها در اشعار محمدعلی شمس­الدین که در دو مجلد به چاپ رسیده، بپردازد. مهم­ترین نتیجه پژوهش کاربرد فنی انواع نماد در شعر شمس­الدین و امتیاز ویژه­ اشعار وی در بهره­مندی از نمادهای شیعی است.

نماد, شاعران جنوب, محمدعلی شمس الدین