مهدی میرزائی - دانشگاه امام علی (ع)
علیرضا محسنی تبریزی - دانشگاه تهران

با عنایت به نتایج متناقض و متفاوت یافته های پژوهشی درباره رابطه دین داری و فرهنگ سیاسی در چند دهه گذشته، مقاله حاضر می کوشد تا نشان دهد که چه متغیری، نوع رابطه دین داری و فرهنگ سیاسی را متاثر می سازد. روش مطالعه از نوع اسنادی و مبتنی بر مرور مبانی نظری و تجربی مربوط به دین داری و فرهنگ سیاسی است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که نوع قرائت و فهم از دین و فرهنگ سیاسی در تعیین نوع رابطه دین داری و فرهنگ سیاسی تاثیرگذار است. به عبارت روشن تر، همان طور که نوع دین داری افراد بر اساس نوع قرائت (فهم) از دین می تواند سخت گیرانه، معتدل و تساهل گرایانه باشد، فرهنگ سیاسی افراد را نیز بر اساس همان ملاک می توان به فرهنگ سیاسی سخت گیرانه، معتدل و تساهل گرا تقسیم بندی کرد و نوع قرائت از دین (و به تبع آن دین داری) و فرهنگ سیاسی که خود انواع دین داری و فرهنگ سیاسی را منجر می شود، بر نوع همبستگی این دو تاثیر دارد، به طوری که قرائت های همخوان و متناظر از دین و فرهنگ سیاسی منجر به رابطه مثبت بین این دو موضوع و متقابلا قرائت های ناهمخوان منجر به رابطه منفی می گردد. مقاله حاضر کوشیده است مناسبات میان متغیرهای دین داری و فرهنگ سیاسی را در قالب یک مدل نظری- تبیینی ارائه دهد.

دین داری فرهنگ سیاسی نوع قرائت فهم و مدل نظری