زاهد شاکری - دانش آموخته کارشناسی ارشد جنگلداری
محمدرضا مروی مهاجر - استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
وحید اعتماد - استادیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
منوچهر نمیرانیان - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران

یکی از عمده­ترین استفاده­های انجام شده در زاگرس شمالی گلازنی و استفاده از شاخ و برگ درختان بلوط برای تغذیه دام است. این امر موجب ایجاد تغییرات عمده­ای در ساختار و وضعیت ظاهری این جنگلها شده است و در برخی نقاط مانند بخش آلوت، از توابع شهرستان بانه آینده این جنگلها را با خطر مواجه ساخته است. با توجه به مشکل فوق و عدم استقرار زادآوری دانه­زاد در این جنگلها، ویژگیهای کیفی بذر دارمازو که یکی از گونه­های اصلی این رویشگاه­هاست، در توده­های دست­نخورده و گلازنی­شده سه رویشگاه بلکه (Blake)، میریوسف (Mir-Yousef) و قوله­شیر(Ghole-Shir) مورد بررسی قرار گرفت. درکل از تعداد ۶۰ درخت، ۶۰۰۰ دانه بذر جمع­آوری گردید. میزان رطوبت اولیه بذر در توده­های دست­نخورده به مقدار جزئی بیشتر از توده­های گلازنی شده است، اما اختلاف معنی­داری بین آنها وجود ندارد. در رابطه با آلودگی بذرها به آفات بذرخوار، اختلاف شدیدی بین توده­های گلازنی­شده و توده دست­نخورده «بلکه» وجود دارد، اما در دو رویشگاه دیگر با وجودی که میزان بذرها آلوده به بذرخوار در توده های دست­نخورده بیشتر است، اما اختلاف آنها معنی­دار نمی­باشد. وزن هزاردانه بذر در توده­های دست نخورده به طور معنی داری بیشتر از توده­های گلازنی­شده است که عمده­ترین دلیل آن می­تواند فرصت بیشتر درختان موجود در توده­های دست نخورده برای ذخیره مواد غذایی در لپه­های بذر باشد. بین درصد جوانه­زنی بذرها توده­های دست­نخورده و گلازنی­شده اختلاف معنی­داری وجود ندارد. مقایسه میانگین­ها به روش دانکن نشان داد رویشگاه «بلکه» با دارا بودن بیشترین مقدار درصد جوانه­زنی (۸/۹۶ درصد) در گروه اول قرار گرفته و دو رویشگاه «قوله­شیر» و «میریوسف» به ترتیب با ۹/۹۰ و ۸/۸۸ درصد در یک دسته قرار گرفتند. از نظر شاخص جوانه­زنی بین توده­ها اختلاف وجود نداشته و مقایسه میانگین دانکن نیز نشان داد که هر سه رویشگاه در یک دسته قرار می­گیرند. مقدار شاخص جوانه­زنی به ترتیب در رویشگاههای «میریوسف»، «بلکه» و «قوله­شیر» معادل ۲/۱۳، ۸/۱۲ و ۴/۱۲ محاسبه گردید.

دارمازو, زاگرس شمالی, گلازنی, درصد جوانه­زنی, شاخص جوانه­زنی