نقی شعبانیان - استادیار، گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج
چنور چراغی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه جنگل شناسی و اکولوژی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج

زیست ­پالایی گیاهی امروزه به­ عنوان یکی از ارزانترین، پاک­ترین و کاربردی­ترین روشها برای کاهش آلودگی فلزات سنگین محیط زیست شناخته شده است. در تحقیق حاضر، به­منظور بررسی توان زیست ­پالایی گونه­ های چوبی مورد استفاده در جنگلداری شهری سنندج، میزان انباشت برخی فلزات سنگین از قبیل سرب، روی، کادمیوم و منگنز در برگ گونه­های چنار شرقی، نارون، زبان­گنجشک، سرو خمره­ای و کاج سیاه کاشته شده در مرکز شهر سنندج (به­عنوان منطقه آلوده) و محوطه دانشگاه کردستان (به­عنوان منطقه شاهد) اندازه­گیری شد. همچنین تاثیر این فلزات روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی گونه­های مذکور مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این کار از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو عامل مکان در دو سطح (منطقه آلوده و منطقه شاهد) و عامل نوع گونه در پنج سطح (سرو خمره­ای، کاج سیاه، زبان­گنجشک، نارون و چنار شرقی) با پنج تکرار استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده­های جمع­آوری شده توسط نرم­افزار SPSS انجام شد و از آزمون چنددامنه ای دانکن برای مقایسه میانگین ها استفاده شد. نتایج نشان داد که انباشت سرب، روی و کادمیوم در برگ بیشتر گونه­ها در منطقه آلوده با اختلاف معنی داری در سطح ۹۵ درصد بیشتر از منطقه شاهد بوده است. در منطقه آلوده بیشترین مقدار انباشت سرب و کادمیوم در سرو خمره­ای، روی در زبان­گنجشک و منگنز در نارون مشاهده شد. در مقایسه منطقه آلوده با منطقه شاهد، در همه گونه­ها مقدار کلروفیل کمتر، ولی مقدار پرولین بیشتر از منطقه شاهد بود. همچنین بیشترین مقدار کلروفیل در برگ های چنار شرقی و اسید آمینه و پرولین در نارون مشاهده شد.

سرو خمره ای, زبان گنجشک, نارون, چنار شرقی, پرولین, کلروفیل