مهرداد نیکوی - استادیار گروه جنگل داری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه گیلان. صومعه سرا، ایران
فرزام توانکار - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال، خلخال، ایران

یکی از چالش های اساسی در مدیریت توده های ناهمسال صدمات بهره برداری بر درختان باقی مانده در جنگل است  که به طور معمول با گذشت زمان افزایش می یابد. در این پژوهش، فراوانی و حجم پوسیدگی تنه درختان پس از گذشت ۱۵ سال از زمان ایجاد زخم تنه با استفاده از نمونه برداری از درختان توده به روش منظم- تصادفی و قطعه نمونه های ۱۰ آری در جنگل ناو اسالم مورد بررسی قرار گرفت. وضعیت تنه درختان به دو حالت سالم و زخمی و وضعیت زخم ها به دو حالت زخم باز و زخم پوسیده ثبت و حجم پوسیدگی تنه با استفاده از رابطه اسمالیان محاسبه شد. نتایج نشان داد که ۱۶/۱ درصد از زخم ها منجر به پوسیدگی تنه شده بودند. فراوانی و حجم پوسیدگی به ترتیب ۵/۵ اصله و ۱/۷ متر مکعب در هکتار برآورد شد که ۱/۹۶ درصد درختان و ۰/۷۲ درصد حجم سرپای جنگل را شامل می شد. ضریب های فراوانی و حجمی پوسیدگی با توجه به فراوانی صدمات اولیه بهره برداری (۱۲/۲ درصد) به ترتیب ۰/۱۶ و ۰/۰۶ محاسبه شد. فراوانی پوسیدگی تنه درختان زخمی در ارتباط با گونه، محل زخم، قطر درخت، موقعیت درخت زخمی و جهت شیب زمین بود. همچنین، فراوانی و حجم پوسیدگی در درختان نمدار و بلندمازو بیشتر از سایر گونه ها بود. با کاهش ارتفاع زخم ها از سطح زمین فراوانی پوسیدگی آن ها افزایش یافته بود. فراوانی و حجم پوسیدگی تنه در درختان زخمی قطور بیشتر از درختان زخمی کم قطر بود. زخم های ایجاد شده بر روی تنه درختان واقع در حاشیه مسیرهای چوبکشی بیشتر از دیگر زخم ها پوسیده شده بودند و فراوانی پوسیدگی زخم های تنه درختان در شیب های شمالی بیشتر از شیب های جنوبی بود. درمجموع، به حداقل رساندن صدمات بهره برداری بر درختان باقی مانده، کاهش شدت بهره برداری، افزایش طول دوره بهره برداری و برداشت درختان پوسیده در دوره های بعدی بهره برداری پیشنهاد می شود.

برش تک گزینی, زخم تنه, صدمات بهره برداری, گیلان, مسیر چوبکشی