دانا طالب پور - دانش آموخته دکترای زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران
علی باقر طاهری نیا - استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران

یاتی علم الدلاله فی طلیعه العلوم الخادمه للعملیه التفسیریه للنص القرآنی فهی بمنزله ادوات یستعین بها دارس النص الکریم للوصول الی الاستدلال الصحیح والافصاح عن الدلالات التفسیریه التی تضمنتها الآی المبارک من التعبیر القرآنی المجید. ومن هذا المنطلق، قام ایزوتسو بدراسه معانی الالفاظ القرآنیه قبل الاسلام وبادر الی تعریف الالفاظ السیاقی والاستبدالی والالفاظ المتضاده والحقل الدلالی للالفاظ وصورتها المنفیه والالفاظ المترادفه وتوظیفها فی السیاق غیر الدینی. وجاء البحث الحالی للکشف عن المراد الالهی من خلال قرآنه المجید ورصد التحول الدلالی لالفاظه عبر توظیف المناهج العلمیه الجدیده ای: منهج ایزوتسو وکان المنهج المتبع وصفیا- تحلیلیا. وفی الختام تم الحصول علی عده نتائج منها: ان الفاظ القرآن الکریم فی اغلبها کانت متداوله قبل الاسلام فجاء القرآن فادخلها فی نظام مفهومی مختلف و سیاق تعبیری جدید. ومنهج توشیهیکو ایزوتسو یکشف عن الدلاله القرآنیه المستنبطه من خلال شبکه العلاقات اللفظیه والمعنویه للآی المبارک ویری ان معانی الالفاظ بحالها الافرادیه لیست موجوده فی القرآن الکریم، فکل کلمه تفصح عن معناها من خلال النسیج اللغوی القائم فیما بینها. ان لکلمه (ریب) فی الحقل الدلالی جاء بمعان متنوعه تتجذر اصولها الی ما قبل الاسلام خاصه فی الشعر الجاهلی مقترنه بالفاظ ک(الزمن) و(الریب) و(الدهر) و(المنون) منطویه علی معان الاحداث المره والموت والخ کما یشاهد استعمال الفاظ قریبه من هذه الکلمه ک(ریب المنون)، حیث جاءت مره واحده فی القرآن الکریم فالشک نوعان: شک ینتاب الانسان والغرض منه هو الکشف عن الحقیقه. هذا الشک غیر متعمد ویحدث اثر التحقیق ولیس مذموما،من هذا المنطلق یکون قد استعمل(الریب) و(الارتیاب) فی القرآن الکریم استعمالا اکثر فی المواضیع الدینیه، یدوران حول معنی الشک .

القرآن الکریم, علم الدلاله, ایزوتسو, الریب