ارزیابی توزیع فضایی زیرساخت های گردشگری و تعیین نقش فرایندهای اقتصادی سیاسی و رشد فیزیکی شهرها در شکل گیری و تغییرات آن (مطالعه موردی شهر زنجان)

عناصر گردشگری شهری شامل جاذبه­ ها و عناصر ثانویه است. عناصر ثانویه گردشگری آن دسته از خدمات و تسهیلات را دربرمی­گیرد که رفاه گردشگران را فراهم می­کند و نحوه پراکنش آن­ها در شهر، فضای گردشگری را شکل می دهد. بر این اساس این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با رویکردی سیستمی، عناصر ثانویه گردشگری در شهر زنجان را ارزیابی کرده است و نقش فرایند­های مختلف را در مکان یابی آن ها تعیین می کند. به این منظور ابتدا با استفاده از GPS، موقعیت هر کدام از این عناصر گردشگری در شهر و سپس نحوه پراکنش آن با استفاده از مدل نزدیک ترین همسایه تعیین شد. بر اساس نتایج برآمده از مدل مذکور، توزیع فضایی عناصر گردشگری در گذر زمان تغییر کرده است؛ از این رو برای مشخص شدن علت این تغییر ابتدا با تحلیل تصاویر ماهواره ­ای در سال­های ۱۳۶۳، ۱۳۷۹ و ۱۳۹۱ رشد فیزیکی شهر بررسی شد. این بررسی رشد فیزیکی بسیار شدید شهر، در یک دهه گذشته را نشان داد، به گونه ای که مساحت زمین های ساخته شده در سال ۱۳۹۱، رشدی معادل ۹۲ درصد مساحتی برابر با ۴۷۶۴ هکتار داشته است. این رشد موجب شکل­ گیری عناصر گردشگری در بافت­های جدید و دور از بافت مرکزی شهر شده است. در گام بعدی برای شناسایی علل این جریان، مدل ANP مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مدل نشان داد که هزینه­ های عمومی با ضریب تاثیر ۰/۳۸، مهم ترین شاخص و قیمت زمین به عنوان مهم ترین زیرمعیار با وزن ۰/۴۹ بیشترین تاثیر را در مکان­یابی عناصر گردشگری در سال­های اخیر داشته است.

کلیدواژه ها:

فضای گردشگری شهری ، عناصر ثانویه گردشگری ، مدل نزدیک ترین همسایه ، مدل ANP