مسلم نادعلیزاده - استادیار زبان و ادبیات فارسی دپارتمان زبان دانشگاه بین المللی اهل بیت(ع)، تهران
حسن ذوالفقاری - استاد

چکیده بچه خوانی اصطلاحی است مربوط به دو حوزه ادبیات عامه: تعزیه (شبیه خوانی) و ادبیات مکتب خانه ای. در تعزیه کودکانی که در نقش هایی همچون طفلان مسلم، سکینه و رقیه شبیه خوانی می کنند، اصطلاحا بچه خوان نامیده می شوند و در ادبات مکتب خانه ای نیز منظور از بچه خوانی، کتاب هایی است که برای آموزش کودکان در دوره قاجار و اوایل پهلوی به صورت منظوم و منثور تالیف می شده است. در این مقاله، پس از تبیین این اصطلاح در تعزیه و ادبیات مکتب خانه ای، به ابعاد مختلف موضوع پرداخته و کوشش شده است تا جوانب مختلف مسئله، جستارگشایی شود. با این هدف، شیوه آموزش و تربیت کودکان در شبیه خوانی به منظور ایفای نقش های گوناگون و نیز منابع و مواد درسی در مکتب خانه ها بررسی می شود. پیش از این درباره بچه خوانی، صرفا اطلاعاتی پراکنده وجود داشته است و مقاله حاضر، از حیث پرداختن مستقل به این موضوع، اهمیت دارد. روش تحقیق در این نوشتار، توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای و سندپژوهی است.

واژه های کلیدی: ادبیات عامه, بچه خوانی, تعزیه, مکتب خانه